«Առանվոտ», Իմ ողջ լրագրողական գործունեության ընթացքում ես Հայաստանում գրեթե չեմ տեսել որեւէ մարդու, որն ինձ հանդիպելիս ասի, որ նա գոհ է իր վիճակից, ուրախ է, որ իր կյանքը հենց այդպես է դասավորվել, որ ունի հետաքրքիր աշխատանք, դրանից բավականություն է ստանում, եւ դրա դիմաց իրեն տրվում է բավարար աշխատավարձ: (Ես, օրինակ, դա կարող եմ պնդել, բայց այս հարցում նույնպես չնչին փոքրամասնության մեջ եմ): 25 տարի շարունակ խոսակցության գլխավոր թեման է սեփական խղճուկ նյութական վիճակը (այդ թվում՝ մարդկանց, որոնց «ռեսուրսները» էապես գերազանցում են իմ հնարավորություններին), որից սահուն անցում է կատարվում իշխանությունների ապօրինի հարստությանը, իսկ այնուհետեւ՝ «էս երկրի» ու «էս ազգի» հասցեին բավականին տհաճ բնութագրերին:

 

Իշխանությունները փոխվում են, իսկ մենախոսությունների թեման մնում է նույնը: Վստահ եմ, որ կես տարուց էլ այս առումով ոչ մի բան չի փոխվի` անկախ նրանից, թե որ քաղաքական ուժն է իշխանության գլխին լինելու: Բացի օբյեկտիվ հիմքերից՝ դա, կարծում եմ, նաեւ մշակույթի մի մասն է, որը ձեւավորվել է Հայաստանում դեռեւս բրեժնեւյան ժամանակներից: Այդ շրջանում էլ, թեեւ լրագրող չէի, աջից եւ ձախից լսում էի գրեթե նույն զրույցները՝ այսինչ ցեխավիկը, պահեստապետը կամ դատախազը «այսքան փող է առնում», այնինչը՝ այնքան: Ինչո՞ւ եմ կարծում, որ դա մշակույթ է:

 

Փորձեք Հայաստանում հարցնել որեւէ մեկին՝ «ինչպե՞ս ես», եւ 99 տոկոսը, այդ թվում բոլորին հայտնի օլիգարխները, կպատասխանի՝ «հեչ, յոլա, էս երկրում ո՞նց պիտի լինեմ»: Արեւմուտքում «ճիշտ հակառակ» մշակույթն է. այնտեղ, անկախ նրանից՝ մարդը խնդիրներ ունի, թե ոչ (իսկ ո՞վ չունի), նա կժպտա եւ կասի, որ ամեն ինչ OK է: Շատ կասկածելի է, որ ի պատասխան «ինչպե՞ս ես» հարցի՝ մարդիկ այնտեղ սկսեն խոսել «էս երկրի» եւ «էս ազգի» վիճակից: Չէ՞ որ բացի «վիճակի» կապակցությամբ դարդ անելուց՝ աշխարհում այլ, ավելի հետաքրքիր թեմաներ կան: Պարզապես մեզանում ընդունված է «բարձրաշխարհիկ զրույցներ» վարել որոշակի խնդիրների շուրջ ու այդ խնդիրների վերաբերյալ մտահոգություն ցուցադրել: Հետեւաբար պատճառն այն չէ, որ որոշ երկրնեում «ազգի» եւ «երկրի» վիճակը փայլուն է: Պարզապես որոշակի մշակույթներում ամաչում են բողոքել եւ նվնվալ, գտնում են, որ դա թուլության նշան է, ինչպես նաեւ չեն կարծում, որ ամեն մի առիթով պարտադիր պետք է խոսել ազգի «դարդուցավից»: Չգիտեմ՝ որն է ճիշտ, իսկ որը՝ սխալ, բայց խոստովանեմ, որ քառորդ դարի ընթացքում կրկնվող խոսակցությունները, որքան էլ դրանք ճիշտ եւ արդարացի լինեն, ինձ փոքր-ինչ ձանձրացրել են: Դրանց մեջ, թող ոչ ոք չնեղանա, ես որոշակի քաղքենիություն, մտավոր սահմանափակություն եմ տեսնում: Մենք էլ (մասնավորապես՝ լրագրողներս) «տոն ենք տալիս» այդ զրույցներին, չենք համարձակվում դրանց հակադրել ավելի կառուցողական գաղափարներ:  

 

ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ 

 

 

 

 

Նոյյան տապան  -   Վերլուծություն