Բաղմանյանից ազատվելու պատճառը. Սերժ Սարգսյանը սկսեց ծրագիրը
06-12-2017 16:05:19 | Հայաստան | Վերլուծություն
Հայկազ Բաղմանյանին ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի պաշտոնից ազատելու Սերժ Սարգսյանի որոշումը դարձավ հանրային միանգամայն սպասելի լայն ուշադրության առարկա, դիտարկվելով գերազանցապես ներքաղաքական կամ ներհամակարգային հարաբերությունների համատեքստում: Ուշադրությանն առավել նպաստեց եւ այն, որ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը հայտարարեց, փաստացի, որ ինքն է հեռացրել Բաղմանյանին:
Այսինքն, Վիգեն Սարգսյանի հայտարարությունը նշանակում էր, որ որոշում կայացնողը իհարկե եղել է Սերժ Սարգսյանը, բայց նախաձեռնությունը եկել է Վիգեն Սարգսյանից: Իսկ հաշվի առնելով այն, որ Հայկազ Բաղմանյանը մեղմ ասած պատահական մարդ չէր թե զինված ուժերի համակարգում, թե իշխող համակարգում ընդհանրապես, նրան հեռացնելու նախաձեռնությունը ստանում է բավականին շոշափելի քաղաքական կշիռ, ընդ որում այնպիսին, որը թերեւս կարող է լինել առավել տարողունակ, քան զուտ Հայաստանի ներքաղաքական կամ ներհամակարգային հարաբերությունները:
Ընդ որում, այդ տեսանկյունից, ի դեպ, շատերը նկատեցին կամ հիշատակեցին Հայկազ Բաղմանյանի կապը Սերժ Սարգսյանի հետ, նրա վստահելի անձանցից մեկը կամ մարտական ընկերը լինելու հանգամանքը: Եթե խնդիրը լիներ զուտ ներհամակարգային, ապա այդ հանգամանքը գուցե կատարեր էական նշանակություն, Սարգսյանը չընդառաջեր Վիգեն Սարգսյանի նախաձեռնությանը եւ նախընտրեր պարզապես կոնֆլիկտը հարթելու տարբերակը: Դա նրա համար անհնար տարբերակ չէր:
Սակայն, իրականության սահմանը գուցե առավել լայն է, ինչն էլ երկրորդ պլան է մղում Սերժ Սարգսյանի եւ Հայկազ Բաղմանյանի անձնական հարաբերությունը եւ կենսագրությունը: Բանն այն է, որ կա ժամանակ, երբ այդ ամենն օգնում է պահել իշխանությունը, նպաստում է քաղաքական պլաններին, եւ կա ժամանակ՝ երբ լիովին հակառակն է, եւ այդօրինակ անձնական «շրջանակը» սկսում է խանգարել:
Դա այն իրավիճակն է, երբ էապես սպառվում են ներքին ռեսուրսներն, ու իշխանության եւ պետական անվտանգության խնդիրների հարցում առաջանում է արտաքին քաղաքական աջակցության շոշափելիորեն ավելի մեծ անհրաժեշտություն: Եվ դրա հետ զուգահեռ, նաեւ ընդհանրապես աճում է արտաքին քաղաքական իրականության ֆոնային ազդեցությունը ներքին գործընթացների եւ պլանների վրա:
Հայաստանը ներկայում գտնվում է այդ շրջափուլում, սահմանը բավական լայնացել է նաեւ Հայաստան-ԵՄ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրումով: Ձեւավորվել է նոր իրավիճակ, երբ Հայաստանը գործնականում աշխարհքաղաքական կոնսենսուսի նկատելի տարրերով վերածվում է այսպես ասած «ապառազմականացված գոտու», այսինքն գոտու, որտեղ փոխադարձ պայմանավորվածությամբ ուժային կենտրոնները փորձում են անջատել կոշտ դիմակայության ռեժիմը: Ընդ որում, այդ կոնսենսուսին էապես նպաստել է հենց հայկական զինուժը՝ ապրիլյան պատերազմում պահելով Հայաստանն ու Արցախը եւ հենց դրանով ուժային կենտրոններին բերելով եզրակացության, որ Հայաստանը կարող է դառնալ աշխարհքաղաքականության «ապառազմականացված» գոտին:
Գործնականում, այդպիսի գոտու առկայությունը կենսական է նոր աշխարհակարգի ձեւավորման համար: Ձեւավորման գործընթացը տեղի է ունենում սառը եւ տաք պատերազմների ուղեկցությամբ, միեւնույն ժամանակ սակայն աներկբա է, որ նոր աշխարհակարգը չի կարող կառուցվել այդ պատերազմների եւ ուժային առանցքային կենտրոնների սառը կամ տաք բախման վրա: Դա կարող է լինել գործընթացը, հարաբերությունների եւ կանոնների ճշգրտման ընթացքը, սակայն բուն աշխարհակարգը կարող է ձեւավորված համարվել միայն ուժային կենտրոնների միջեւ հարաբերակցության եւ խաղաղ գոյակցության որոշակի ռեժիմի, փոխհարաբերության պայմաններում:
Ըստ այդմ, կենսական է դառնում թեժ գործընթացում այդ հարաբերակցության «մոդելավորման» գոտիների անհրաժեշտությունը, եւ թերեւս կա նախադրյալ եզրակացնելու, որ Հայաստանը ուժային կենտրոնների շրջանում դիտարկվում է հենց այդ կարգավիճակում:
Խնդիրն այստեղ այն է, հատկապես քաղաքական հակամարտության դե յուրե առկայության պայմաններում, որ Հայաստանի այդ կարգավիճակի հարցում առանցքային է դառնում հայկական զինուժի կարողունակությունը, որակը, ինչպես որ առանցքային է եղել Հայաստանի այդ կարգավիճակի ձեռքբերման հարցում զինուժի ապրիլյան դիմադրությունը:
Ձեւավորելով կամ բերելով ուժային կենտրոններին Հայաստանի հարցում կոնսենսուսի, հայկական զինուժը ստիպված է պահել թե Հայաստանի սահմանը, թե նաեւ Հայաստանի կոնսենսուսային այդ կարգավիճակը: Իսկ դա պահանջում է որակական անընդհատ աճ եւ արդիականացում, քանի որ աշխարհքաղաքական կոնսենսուսային կարգավիճակը ոչ թե երկրային դրախտ է, այլ առաջին հերթին չափազանց մեծ պատասխանատվություն: Ընդ որում, աներկբա է, որ այստեղ Հայաստանից պահանջվում է ոչ միայն զինուժի, այլ նաեւ ընդհանրապես պետական համակարգի արդիականացում:
Տվյալ պարագայում սակայն, տեղի ունեցած ներքին թվում է զուտ ներհամակարգային հարաբերություններով թելադրված փոփոխությունը գործնականում իր վրա կրում է աշխարհքաղաքական ավելի լայն պատասխանատվության կնիքը, որից խուսափել Հայաստանի իշխանությունը ոչ միայն չի կարող, այլ թերեւս չի էլ փորձի, բավական հստակ գիտակցելով պատասխանատու կարգավիճակի տապալման լրջագույն հետեւանքը հենց իր համար:
Այդ տեսանկյունից, Հայկազ Բաղմանյանի պաշտոնանկությունը նշանային քայլ է ավելի լայն համատեքստում: Բանակի արդիականացման յոթամյա ծրագրի մասին Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունը լոկ քարոզչական ներքին պահանջի բավարարում չէր, առավել եւս, որ հազիվ թե ներսում որեւէ մեկն այլեւս տրվի այդօրինակ քարոզչական հնարքների: Հայկական բանակի արդիականացումը գործնականում աշխարհքաղաքական պահանջմունք է, եւ Սերժ Սարգսյանն այդ հայտարարությամբ արձագանքել է հենց այդ պահանջմունքին, որի ցցուն քայլերից մեկն էլ դառնում է Բաղմանյանի հեռացումը բանակից:
Խնդիրն անշուշտ Բաղմանյանը չէ, նա պարզապես իրենով խորհրդանշում է մի ամբողջ շերտ, որը հայկական զինուժում պետք է ֆիլտրվի աստիճանաբար, բերելով նոր մտածողության եւ ռազմա-քաղաքական պատրաստվածության: Ընդ որում, խնդիրը լավ ու վատ շերտերի բաժանումը չէ, այլ շերտերի, որոնք կատարել են իրենց դերը եւ պետք է հեռանան, եւ որոնք դեր ունեն ու պետք է ամրանան բանակում: Իհարկե, գլխավոր հարցը այդ նոր շերտի ձեւավորումն է, որը դեռեւս չունի շոշափելի ուրվագիծ եւ առավելապես անհատականացված է Վիգեն Սարգսյանի նկարագրով, այն էլ գերազանցապես Սերժ Սարգսյանի պլանների համատեքստում:
ՀԱՅԵՐԵՆ
Русский
English
Դաս. հայերեն
French
