Զարմանալի է, բայց ինչքան մենք խորանում ենք հանգուցյալ դատավոր Զինավար Ղուկասյանի կողմից իմ նկատմամբ կայացված մահապատժի դատավճռի բուն էության մեջ, ամեն անգամ մի նոր բան է ջրի երես դուրս գալիս: Դատական նոր վիճարկման հետ կապված նորից ուսումնասիրում ենք բոլոր հանգամանքները։

 

Դատական նիստերի արձանագրություններն էինք վերընթերցում, երբ Զարուհին նայեց դատական առաջին նիստը սկսելու ամսաթիվը՝ 1996 թ․-ի նոյեմբերի 18, իսկ մահապատժի դատավճիռը կայացվել է նույն տարվա նոյեմբերի 29-ին, այսինքն՝ 11 օր անց։ Հայաստանում չկա որևէ այլ մահապատժի դատավճիռ, որը կայացված լինի ընդամենը 11 օրվա ընթացքում, չզարմանաք՝ դատաքննությունը համարվել է ավարտված 3 օրում` նոյեմբերի 18, 20 և 21: Սա աբսուրդի գագաթնակետն է: Ցանկացած պրակտիկ իրավաբան, փաստաբան, որը դատարաններում պարբերաբար է լինում, կվկայի՝ նման բան անհնար է։ Զարուհու մագիստրոսական թեզի նյութ է դարձել ավելի, քան 70 դատավճիռ, դրանց կեսը կայացվել է 1990-ականներին, բայց նման տարօրինակ շտապողականությամբ քննված գործ նա չի արձանագրել։

 

Իսկ եթե սրան գումարենք այն, որ իմ գործով նախաքննությունը տևել է ընդամենը 2 ամիս, տխուր պատկերը կամբողջանա: Հիմա մեկ փորձաքննությունն է հաճախ ամիսներ տևում, էլ չեմ ասում՝ դատավարությունները նույնիսկ՝ մեկ տարի և ավելի: Օրինակ՝ մեր տեսակցությունների տարեկան մեկանգամյա լինելու սահմանափակման հետ կապված դատաքննությունը տևեց կես տարի, տեղի ունեցավ 7-8 դատական նիստ, իսկ մարդուն մահվան դատապարտելը` 11 օր ու 2 նիստով:

 

Հարց` ո՞րն էր նման անթույլատրելի, արդարադատության շահերից չբխող շտապողականությունը: Ինչու՞ և ինչպե՞ս էր տուժող կողմը, մեղադրանքի կողմը, պետությունը, դատարանը գնացել նման հապճեպությամբ գործ քննելու, երբ օրենքով ուներ գործի լրիվ, բազմակողմանի, լրիվ քննության պարտավորություն, ինչո՞ւ և ո՞ւմ էր ձեռնտու նման արագությամբ փակել գործը և ինձ շտապ ուղարկել մահապատժի դատապարտվածների խուց, որտեղ որպես կանոն ամեն տարի մի քանի մարդ էր մահանում սովից, ծեծ ու ջարդից: Եվ ամենակարևորը` չկար կապ արտաքին աշխարհի հետ`լրագրողների և միջազգային կազմակերպությունների մուտքը, հանդիպումները արգելում էին:

 

Միխայիլ Աղաջանովը և նրա ընտանիքը, հենց դատավճռով իրենց որդու` Իոսիֆ Աղաջանովի կոկորդը կտրող-սպանող Արամ Հարությունյանի համար ոչ միայն չի պահանջել մահապատիժ, այլ առհասարակ որևէ պատիժ: Աղաջանովները, անօրեն կերպով տեղեկացվելով ներման գործընթացի մասին և սահմանադրական իմ իրավունքի կիրառումը խափանելուն ուղղված գործողությունների ժամանակ, իրականությանը չհամապատասխանող հայտարարություն էին անում, թե իբր Արամի համար նույնպես մահապատիժ են պահանջել և ավելացնում, թե պետությունը որոշեց 15 տարվա ազատազրկման դատապարտել նրան ու, որ իրենք ոչինչ չէին կարող անել դրա դեմ: Նորից շեշտում եմ՝ նախ նրանք Արամի համար մահապատիժ ու ոչ մի պատիժ չեն պահանջել և երկրորդ` տուժողը իրավունք ունի, և բազմաթիվ տուժողներ օգտվում են իրենց այդ իրավունքից` բողոքարկել վերադաս դատական ատյան` պահանջելով ավելի խիստ պատիժ նշանակել: Աղաջանովների ընտանիքը չի բողոքարկել Արամի 15 տարվա պատիժը ՀՀ գերագույն դատարանի վճռաբեկ պալատ: Էլ չեմ ասում այն մասին, որ «Հրապարակ» թերթին տված հարցազրույցի ժամանակ Միքայել Աղաջանովը նշել է, որ Արամը իր վրա նորմալ տպավորություն թողեց: Արամին նրանք չեն հետապնդել ո՛չ 1996-ին, ո՛չ 15 տարի անց, փոխարենը՝ ինձ և՛ 1996-ին և հիմա՝ 23 տարի անց հետապնդում են։

 

Քրեական գործում առկա են ոչ միայն տեղացի աշտոնատար անձանց, (օրինակ` բուհի ռեկտոր Վիլեն Հակոբյանի, որը պահանջել է ծայրագույն պատիժ) ճնշումների մասին վկայող նամակներ ու ստորագրություններ, այլև՝ ուրիշ պետության պաշտոնյայի։ Ռուսաստանի դաշնությունից, Մասկվայից, Կրեմլից ՌԴ նախագահ Ելցինին կից մարդու իրավունքների հանձնաժողովից ոչ միայն անձամբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, այլ նաև ՀՀ գլխավոր դատախազին, իսկ այնուհետև, երբ գործն արդեն դատարան է հասնում, նույն հանձնաժողովից նամակ են հասցեագրում նաև ՀՀ գերագույն դատարանի նախագահ Տարիել Բարսեղյանին։

 

Ամենացնցողը խնդրանքն է՝ ուշադրությո՛ւն, Մոսկվայից, Կրեմլից խնդրում են ոչ թե արդարադատություն իրականացնել, այլ վրեժխնդիր լինել՝ ВОЗМЕЗДИЕ: Ավելին՝ այդ հանձնաժողովի ներկայացուցիչը նշել է, թե ՌԴ նախագահին կից մարդու իրավունքների հանձնաժողովի փորձագետի իր դիրքը պարտավորեցնում է իրեն հիշյալ հարցով հայաստանյան դատարանի նախագահին դիմելու համար։ Նամակն, ի դեպ, հատուկ պաշտոնական բլանկով է, որի վրա գրված է՝ ՌԴ նախագահին կից մարդու իրավունքների հանձնաժողով։ Սա անթույլատրելի է ոչ միայն էթիկայի տեսակետից, այլ՝ հակաօրինական։ Նախ մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում աշխատող պաշտոնյան իրավունք չունի հակաօրինականություն պահանջել: Երկրորդ՝ այս անձը պահանջել է անկախ Հայաստանի հանրապետությունից, շեշտում եմ` անկախ պետության, անկախ դատարանից` չթողնել կատարվածն առանց վրեժխնդրության: Երրորդն ու ամենակարևորը՝ սա կոնկրետ ճնշում է ոչ միայն դատարանի վրա, այլև պետության, սա միջամտություն է անկախ պետության ներքին գործերին, արդարադատության գործընթացին առհասարակ։ Հնարավոր համարո՞ւմ եք արդյոք՝ Հայաստանից նման միջամնտություն, օրինակ, ՌԴ-ում կատարված սպանության գործով։ Բնականաբար, դժվար է նման անօրինականություն պատկերացնելը։ Սա եղել է ակնհայտ, նախադեպը չունեցող անօրինական ճնշում, միջամտություն մեր` անկախ Հայաստանի հանրապետության անկախ դատարանի վրա` անօրինական պահանջով: ՌԴ բարձր պետական մարմին ներկայացնող անձը որևէ կերպ իրավունք չի ունեցել միջամտել արդարադատության իրականացմանը և խոչընդոտել արդար նախաքննությանը և դատաքննությանը, ավելին՝ պարտադրել վրեժխնդրություն:

 

Լինելու են նաև նոր բացահայտումներ: Մենք գնում ենք իրավունքի և օրենքի ճանապարհով:

 

Հ․Գ․ Արդար դատաքննության ու իրավական մեխանիզմների կիրառմամբ իմ ազատություն վերադառնալու համար արդեն ստորագրել են  2500 քաղաքացիներ` միայն թղթային տարբերակով` նշելով իրենց անձնագրային ու նույնականացող այլ տվյալներ: Ստորագրահավաքը շարունակվում է, արձագանքել են նաև կամավորներ, որոնք իրենց մարզերում կամ մայրաքաղաքում օգնում են կնոջս: Անչափ շնորհակալ եմ բոլորիդ` նախևառաջ ձեր իրավագիտակցության և արդարության պահանջի համար: Ի տարբերություն Աղաջանովների ընտանիքի, ովքեր Բժշկական համալսարանին ենթակա երկու հիվանդանոցներում ստորագրություններ հավաքեցին` իմ սահմանադրական իրավունքը իրականացնելուն դեմ պահանջով, դուք պահանջում եք արդարադատություն, իրավունքի և օրենքի կիրառում:

 

Տեղյակ եմ, որ մեր ակցիաների ընթացքում վաճառվել է Լեռ Կամսարի «Բանտիս օրագիրը» իմ թարգմանած գրքի 47 և հեղինակածս «Զգացնումքների պետություն» գրքի՝ 56 օրինակ, նվիրել ենք 22 գիրք։ Առաջին գրքի հասույթը մոտ օրերս կփոխանցվի վիրավոր զինվորներին։ Երկրորդի գումարը կծառայի նոր գրքիս տպագրության համար։  

 

Նոյյան տապան  -   Ի՞նչ է գրում մամուլը