Lragir.am-ի զրուցակիցն է քաղաքագետ Կայծ Մինասյանը 

 

Պարոն Մինասյան, նոյեմբերի 25-ին Ֆրանսիայի Սենատի դատին է հանձնվելու Արցախի ճանաչման մասին նախաձեռնությունը։ Ճանաչման դեպքում այն իրավիճակի վրա ինչպիսի՞ ազդեցություն կունենա։

 

Սա բանաձեւ է և ցանկություն: Սա խորհրդանշական բանաձեւ է, ոչ թե օրենք: Ցանկություն է, ոչ թե կառավարության որոշում: Խոսքը կլինի Ֆրանսիայի կառավարության պաշտոնական դիրքորոշումը չափելու մասին: Սենատում ներկայացրած տեքստը կառավարությանը խնդրում է ճանաչել Արցախի Հանրապետությունը, իսկ Ազգային ժողովում ներկայացրածը ավելի ճկուն լուծում է առաջարկում ՝ լայն ինքնավարության: Ֆրանսիան ցանկանում է խնայել իր տեղը Մինսկի խմբում: Նա ցանկանում է խնայե՞լ Ադրբեջանին, թե՞ ուզում է փոխհատուցել նոյեմբերի 9-ին կնքված զինադադարի համաձայնագրում Ռուսաստանի ու Թուրքիայի՝ իրեն հասցրած նվաստացման համար: Պատասխանը մի քանի օրից կստանանք:

 

Քանի որ Ֆրանսիան Արցախի ճանաչման ուղղությամբ կոնկրետ քայլեր է անում, որքանո՞վ է մոտեցել պահը Հայաստանի կողմից ճանաչելու։

 

Արցախի անկախությունը պետք է ճանաչվեր 26 տարի ժամկետով: Երեք նախագահները հիասթափեցրին ողջ հայությանը ՝ չճանաչելով Արցախը: Սա լուրջ քաղաքական սխալ է: 1994 թվականից իշխանությունները միջազգային հանրության ձեռքը դրեցին հայերի ճակատագրի ապագան: Պատմությունը շատ ծանր կլինի Լեւոնի, Ռոբերտի և Սերժի հետ: Երբ ռազմական հաղթանակ է ձեռք բերվում, այն պետք է բացարձակապես վերափոխվի քաղաքական հաղթանակի: Հայկական հարցը վերաբերում է ուժերի հավասարակշռության տեխնիկային, այլ ոչ թե գաղափարախոսությանը: Մենք վճարում ենք մեր հնազանդության համար, հայը իմաստուն է, լավ պահված, քաղաքավարի, հայը շնորհքով է : Բայց ինչի՞ մասին է խոսքը: Ուժերի հարաբերակցությունը մեր օգտին էր, մենք առիթը բաց թողեցինք, իսկ հայերը մեծ գին են վճարում:

 

Մեր զինվորները կատարել են անհնարինը, մեր դիվանագիտությունը կախված չէ նրանց զոհաբերությունից: Բայց ո՞րն է Արցախի Հանրապետության աշխարհագրական բազան: Լեռնային Ղարարաբաղի նախկին ինքնավար մարզ, թե՞ Մեծ Ղարաբաղը:

 

Պարոն Մինասյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանում տեղի ունեցող զարգացումները, նախարարների փոփոխությունը։ Այս իրավիճակում դա կարո՞ղ է լիցքաթափող հանգամանք դիտարկվել։

 

Հայկական պարտության հետքերը դեռ կերևան, եթե առաջիկա ամիսներին ամեն ինչ չբարելավվի: Կրկին Հայաստանում պետություն գոյություն չունի: Սա է հիմնական պատճառը, որ հայերը պատերազմում պարտվեցին 2020 թվականին: Ես լսեցի նախագահ Արմեն Սարգսյանին պարտության պատճառների մասին: Այն ամենը, ինչ նա ասում է, ճիշտ է, և այն ամենը, ինչ ասում է, միայն մեկ արմատ ունի. Հայաստանում պետության բացակայությունը:

 

30 տարի շարունակ նախագահները և նրանց կոալիցիոն կառավարությունները կառուցել են ռեժիմներ, բայց ոչ պետություն: Նիկոլը ժառանգեց այս անփութությունը: Չի կարող միայն նա պարտության համար պատասխանատու լինել: Թող Հայաստանի բոլոր քաղաքական ուժերը ճանաչեն իրենց սխալը: Թող երեք նախկին նախագահները ճանաչեն իրենց անկարողությունը պետություն կառուցելու հարցում: Քաղաքական կուսակցությունների և կործանարար գաղափարախոսությունների օրերն ավարտվել են: Հայաստանում դիվանագիտական խնդիրները կարող են լուծվել միայն տեխնոլոգիայի, ոչ թե գաղափարախոսության միջոցով:

 

Ժամանակն է որ քաղաքական մասնագետները (սոցիոլոգ, քաղաքագետներ և այլն) միավորվեն պետության ստեղծման շուրջ պարզ և ամուր բանաձևեր առաջադրելու համար` հարկեր և ոչ թե կաշառք, թափանցիկություն և ոչ կոռուպցիա, ընդհանուր շահ, ոչ թե անձնական շահ: Պետք է սկսել իրավիճակի աուդիտից: Այդ դեպքում մենք պետք է անդրադառնանք Հայաստանում աշխատանքային մշակույթին, ստեղծենք ընդհանուր շահի հիմքեր:

 

Հաջորդ տասնամյակները պետք է նվիրված լինեն պետության ձևավորմանը, անվտանգության ապարատի արդիականացմանը, տնտեսության զարգացմանը և իրական ժողովրդագրական քաղաքականությանը (ծնելիություն, վերադարձի օգնություն), ինչպես Իսրայելում, կազմակերպել հայրենադարձություն Հայաստանում՝ վերադարձի օժանդակությամբ և վերադարձածների անվճար բնակարանների կառուցմամբ: Խնդիրն այն է, որ այսօր Հայաստանի քաղաքական կյանքը կազմակերպվում է «պարտվողների» (Նիկոլի) և «գողերի» (հին ռեժիմի) մենամարտի շուրջ: Մենք պետք է թերթենք այս այլընտրանքի էջը և նոր կյանք կազմենք նոր դեմքերով: Հայերը խելացի են, շինարար ու ստեղծող: Մենք պետք է վստահենք նրանց և չտեսնենք, որ քաղաքականությունը բռնագրավվում է կուսակցությունների կողմից, որոնք սկլերոտիկ են և լի են ապաշնորհ մարդկանցով: Ինչու՞ վստահել կուսակցություններին, որոնք բոլորն էլ ձախողվել են 30 տարի շարունակ: Ինչու՞ վստահել կուսակցություններին, որոնք բոլորն էլ ունեցել են իշխանության փորձ` այս ինստիտուցիոնալ անապատ հասնելու համար: Մեզ պետք են նոր դեմքեր և նոր քաղաքական կազմակերպություններ:

 

Որքանո՞վ կա իշխանության փոփոխության անհրաժեշտություն այս պահին։ Տեսակետ կա, որ Ռուսաստանը հստակ ցույց է տալիս, որ այս պահին իրեն ձեռնտու է այս իշխանությունը։ Համամի՞տ եք։

 

Մի քանի օր առաջ արդեն ասացի, որ քանի դեռ Պուտինին պետք է Նիկոլը ՝ որպես վարչապետ, նա կպահի նրան: Այն օրը, երբ Պուտինն այլևս դրա կարիքը չունի, նա ամեն ինչ կանի նրան տապալելու համար: Նիկոլի հրաժարականը անհրաժեշտ է, բայց պայմանները դեռ չեն բավարարվել. Մենք նախ պետք է ամրապնդենք կայունությունն ու քաղաքացիական խաղաղությունը Հայաստանում: Եթե բոլոր քաղաքական դերակատարները հրապարակայնորեն պարտավորվեն չվատթարացնել իրավիճակը, ապա հնարավոր կլինի համագործակցել` հիմնվելով այն բանի վրա, ինչ ես պատասխանեցի ձեր նախորդ հարցում:

 

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար

 

 

Նոյյան տապան  -   Հարցազրույցներ