Նախիջևանը Ադրբեջանի Հանրապետությանը միացնող միջանցքի նախատեսումը, ըստ էության, ամերիկյան Գոբլի ծրագրի իրականացումն է, որն առաջարկվել էր որպես հողային փոխանակում (Լաչինի միջանցքի հողային փոխանակումը Զանգեզուրի միջանցքի հետ) առաջին ղարաբաղյան պատերազմից հետո: Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Թուրքիայի և Ադրբեջանի Հանրապետության և Սիոնիստական ​​ռեժիմի նպատակը Իրանի և Հայաստանի միջև 42 կիլոմետրանոց սահմանի գրավումն էր, սակայն Իրանի ռազմական քայլերը Անկարային և Բաքվին ստիպեցին հրաժարվել այդ ծրագրից և բավարարվել տարանցիկ հաղորդակցական կապերի գաղափարով, ինչը հստակեցվել է զինադադարի համաձայնագրով: Չնայած այս միջանցքի բնույթը դեռ լիովին պարզ չէ, բայց թվում է, որ Բաքու-Անկարա ճակատի նվազագույն նպատակը քաղաքացիների տեղաշարժի, ապրանքների տարանցման և վերջապես էներգիայի և էլեկտրահաղորդման գծերի հատման միջանցք ստեղծելն է: Նկատի առնելով ներգրավված դերակատարների հակաիրանական մոտեցումները՝ զանգեզուրյան միջանցքով նոր էներգիայի փոխանցման գծերի ստեղծումը կվերացնի տարածաշրջանում էներգիայի փոխանցման ոլորտում Իրանի աշխարհաքաղաքական հետևյալ հնարավորությունները.

 

Ապագայում իրանական գազի փոխանցումը դեպի Նախիջեւան.  Ադրբեջանի Հանրապետության՝ Իրանի միջոցով Նախիջևան գազի փոխանակման մասին պայմանագիրը կնքվել է Իրանի ազգային գազի արտահանման ընկերության և ԱՀ SOCAR ընկերության միջև  2004 թվականին՝ 20 տարի ժամկետով և իրականացվել է 2005 թվականից:  Պատժամիջոցներից առաջ Ադրբեջանից տարեկան միջինը շուրջ 250-350 միլիոն խորանարդ մետր բնական գազ էր փոխանցվում  Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն՝ այնտեղի գազի պահանջարկը բավարարելու համար: Իրանը իր տարածքում սպառում է Ադրբեջանի Հանրապետության Աստանայից առաքվող գազը, որը միացված չէ ազգային գազատար ցանցին և դրան համարժեք Նախիջևան է փոխանցում իր ազգային ցանցիծ՝ տրանզիտային վճարը հանելուց հետո: Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության կախվածությունը Իրանի գազից, էլեկտրականությունից և տարանցիկ ճանապարհներից վերացնելը Բաքվի և Անկարայի ռազմավարական գերագույն նպատակներից են բխում: Մասնավորապես, Բաքուն պնդում է, որ իրանական գազի Նախիջևան տարանցման իրավունքն ավելի թանկ է, քան՝ համաշխարհային գինը: Իրանը որպես տարանցման վճար գանձում է Ադրբեջանի փոխանակման գազի 15% -ը, մինչդեռ Բաքուն պնդում է, որ նման համաձայնագրերում տարանցիկ երկիրը որպես տարանցման վճար օգտագործում է ընդամենը 5% գազ:

 

Բաքուն բազմիցս խնդրել է Իրանին ՝ կրճատել իր գազի տարանցման դրույքը, ինչը Թեհրանը չի հաստատել: Մինչև Լեռնային Ղարաբաղի երկրորդ պատերազմը և հրադադարի պայմանագիրն ու Մեղրիի միջանցքի ստեղծման համաձայնությունը՝ 2020-թ. հուլիսին, թուրքական պետական ​​ գազամուղ «Բոթաշ» ընկերությունը մրցույթ է ներկայացրել Իգդիրից Նախիջեւան 80 կիլոմետրանոց գազատարի կառուցման համար՝ 4 միլիարդ խորանարդ մետր հզորությամբ ( այն Նախիջեւանի գազի պահանջարկի կրկնապատիկն է), որը նախատեսվում է շահագործել 2022 թվականին: Նշված գազը պետք է մատակարարվեր Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից  Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում փոխանցող խողովակաշարից, բայց Մեղրիի  միջանցքի ստեղծմամբ և Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից դեպի  Նախիջեւան կառուցվող գազատարի կառուցմամբ ոչ միայն Նախիջեւանի գազն է մատակարարվելու, այլև խողովակաշարը կշարունակվի դեպի Թուրքիա և կամրապնդի Ադրբեջանի Հանրապետության արտահանման կարողությունները և թուրքական էներգետիկ հանգույցի դիրքերը: Հաշվի առնելով, որ Իրանի Հանրապետության տարածքով Ադրբեջանի Հանրապետության և Նախիջեւանի միջեւ գազի փոխանակման համաձայնագրի գործողության ավարտին մնացել է ընդամենը 4 տարի՝ կանխատեսելի է, որ ստեղծված իրավիճակի պայմաններում այս համաձայնագիրը չի երկարացվի և Իրանի ակտիվ աշխարհաքաղաքական կարողություններից մեկը կոչնչանա:

 

Ապագայում Իրան-Թուրքիա գազատարի վերացում. Իրան-Թուրքիա գազատարի պայմանագիրը ստորագրվել է հանգուցյալ Նաջմեդդին Էրբաքանի վարչապետության օրոք: Ըստ իրանական գազի Թուրքիա արտահանման 25-ամյա պայմանագրի, որը ստորագրվել է 1996 թվականին Էրբաքանի Թեհրան կատարած այցի ժամանակ, որոշվեց օրական 30 միլիոն խորանարդ մետր իրանական գազ վաճառել թուրքերին: Այս պայմանագրի ավարտին շատ ժամանակ չի մնացել: ՀՀ  հարավային տարածքով և Նախիջևանով դեպի Թուրքիա տանող Ադրբեջանի Հանրապետության նոր գազատարի կառուցմամբ այս գազատարը նույնպես կկորցնի իր կարևորությունը: Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում մատակարարված գազի գնի շուրջ երկու երկրների միջև տարաձայնությունների պատճառով Թեհրանը և Անկարան երկու անգամ դիմել են միջազգային արբիտրաժին, երկուսի դեպքում էլ Թուրքիան պարտվել է: