Համացանցային իրականության մեջ շատերը ցանկանում են տրամադրել իրենց մասին տեղեկություն, տեղադրել նկարներ ու վիդեոներ, բայց բոլորի մոտ միշտ անձնական տվյալները ապահով պահելու, ինչպես նաև էջը չկորցնելու ու վերականգնելու անհանգստության կա:   SMM մասնագետ, վեբ ու գրաֆիկ դիզայներ Արմեն Ասրյանը պատմել է, թե ինչո՞ւ է հարկավոր ըստ պատշաճի կարդալ ու ծանոթանալ Youtube, Instagram, Tik-Tok, Facebook և այլ հարթակների առաջարկած տեղեկությունը, լրացնել հավուր պատշաճի հետադարձ կապի համար տվյալները և շատ այլ մանրամասներ:

 

«Ցանկացած սոցիալական հարթակում գրանցվելիս՝ հարկավոր է լրացնել անվտանգության համար պահանջվող քայլերը՝ հեռախոսահամար, մեյլի տվյալներ, քանի որ ցանկացած խնդրի դեպքում այդ կապի միջոցներն են դիտարկվում որպես էջի վերականգնման տարբերակ: Բացի այդ, գոյություն ունի մուտքի կրկնակի հաստատման մեխանիզմը (2 Step verification), որի դեպքում  օգտատերն ամեն անգամ ստանում է մուտք գործելու կոդ, ու սա անվտանգության ապահովման գլխավոր պայմաններից է: Սոցիալական հարթակում էջ բացելիս՝ հարկավոր է այս պայմանները պահել, որ հետագա խնդիրներից  հնարավոր լինի խուսափել»,-ասում է Արմեն Ասրյանը:

 

Խոսելով անձնական տվյալների գողացման ու խաբեության մասին՝ մասնագետը նշում է.

 

«Ամենատարածված տարբերակներից է Fishing-ը, երբ կայքի անունից հղում են ստանում մեյլով կամ մեսենջերով, որտեղ պահանջում են  նորից լրացնել անձնական տվյալները, գրել գաղտնաբառը, փոխել գաղտնաբառ և այլն:  Այս հաղորդագրություններում պահանջվում են մուտք գործելու անձնական տվյալներ, որոնք իբրև հենց այդ սոց.հարթակի համար է:

 

Այս դեպքում օգտատերը շատ ուշադիր պետք է նայի, թե ինչ դոմեյնից է եկել հաղորդագրությունը: Պետք է ուշադիր նայի, թե ինչ հղում ունի եկած ծանուցումը: Օրինակ՝ Facebooksecurity@gmail.com,  չի կարող այսպիսի հղմամբ լինել, քանի որ Facebook-y Gmail կամ այլ համակարգի տվյալով չի ուղարկում ծանուցում: Նույնն այլ հարթակների մասին է: Ցանկացած հարթակ իր կայքի դոմեյնով է ուղարկում ծանութում։ 

 

Սոցիալական հարթակներում նաև շատ հաճախ են վերցնում այլոց նկարները, վիդեոները և օգտագործում առանց թույլտվության: Խոսելով հեղինակային իրավունքների մասին՝ Արմեն Ասրյանը կարևորում է հետևյալը.

 

«Սա շատ խնդրահարույց է հատկապես հայտնիների դեպքում: Կապ չունի նկար, տեսանյութ, թե երգից հատված է գողացվել, հարկավոր է բողոքարկել տվյալ կայքում առ այն, որ առանց քո իմացության քեզ պատկանող կոնտենտ են օգտագործել:

 

Երաժշտության դեպքում շատ հեշտ է ապացուցել, քանի որ հեղինակային իրավունքը տվյալ ստեղծագործության համար նախապես գրանցված է լինում,  թվային լիցենզիա են ունենում։ Տեսանյութի դեպքում ևս կարող ես ուղարկել բողոք, որը զննում են, ու եթե օգտագործողը չի կարողանում ներկայացնել թույլտվության իրավունք, ապա ջնջվում է տեսանյութը:  Հիմա շատ տարածված են երգերի cover  տարբերակները, որոնց դեպքում հեղինակը թույլ է տվել օգտագործել իր երգը: Լիցենզիայի (Creative Commons) վեց տեսակ կա, որոնք տարբեր պայմաններով են: Մի դեպքում հնարավոր է հեղինակը թույլ է տալիս օգտագործել իր նյութն՝ իրեն հղում տալով, մյուս դեպքում՝ պահել հստակ առաջնային տարբերակը կատարման և այլն: Տվյալ լիցենզիաները նաև կարգավորում են այն հարցը, թե տեղադրված վիդեոյից կամ երգից եկած գումարը ում է պատկանում:

 

Հատկապես ասպարեզ նոր եկող հայտնիները պետք է իրենց գործունեությունից առաջ մասնագետի հետ խորհրդակցեն, հեղինակային իրավունքները գրանցեն, սոցիալական հարթակները ճիշտ լրացնեն ու օգտագործեն, որ հետագայում  խնդիրներ քիչ լինեն»:

 

Արմեն Ասրյանը երկար տարիներ է արդեն այս ոլորտում աշխատում, համարվում է լավագույն մասնագետներից մեկը։ 

 

Անահիտ Խաչատրյան

 

 

Նոյյան տապան  -   Հասարակություն