Հաղորդավարուհի և դերասանուհի, HerMine Dialog նախագծի հիմնադիր Հերմինե Ստեփանյանի կյանքում խոհանոցն ու համեղ պատրաստելը սկիզբ են առել դեռ մանկուց։ Տատիկ-պապիկն իր ուտեստների առաջին համտեսողներն ու անկեղծ գնահատական տվողն էին, ինչը Հերմինեն մեծ ոգևորությամբ և սիրով էր ընդունում։ Հետո խոհանոցը դարձավ հաղորդավարուհու ստեղծագործական կյանքի կարևոր ուղենիշներից մեկը։ Ճանապարհները նրան տարան Հայաստանի տարբեր բնակավայրեր՝ բացահայտելու գյուղական տուրիզմի թանքված գրավչությունները։ Այսօր էլ նա իրականացնում է նոր նախագիծ, որով փորձում է տեղ հասցնել միտքը, որ կոնցեպտուալ

Ճաշացանկ և հարմոնիկ միջավայր ստեղծելը բարդ չէ․ պետք է պարզապես ցանկություն և ճիշտ պլանավորում։

 

Հերմինե, գիտենք, որ դեռ մանկուց սիրել եք խոհանոցն ու այնտեղ ներդրել Ձեր վառ երևակայությունը։ Մի քիչ կպատմե՞ք այդ մասին։

 

Մանկության իմ ամենավառ հիշողությունները կապված են այն ժամանակների հետ, երբ 6-7 տարեկան էի, ու ապրում էինք Իջևանում։ Ընտանիքս սիրում էր մշտապես մեր տանը հյուրեր ընդունել, հայրիկս պարտադիր խորոված էր պատրաստում։ Հիշում եմ՝ ես էլ անընդհատ իմ փորձարկումներն էի անում։ Մի անգամ էլ, երբ էլի շատ հյուրեր ունեինք, երեխաների խնջույքի պատասխանատվությունը վերցրել էի ինձ վրա. բոլորին հավաքեցի ու տարա դեղձ տապակելու։ Հիշում եմ՝ ձեռքս էլ լավ վառեցի այդ ժամանակ։ Երեխաները չէին հասկանում՝ ինչ եմ անում ու բացի ինձանից ոչ ոք չկերավ տապակած դեղձը։ Տարիներ հետո, երբ 18-19 տարեկան էի, և Հայաստանում դեռ շատ զարգացած չէր ռեստորանային մշակույթը, հրավիրված էի մասնավոր ընթրիքի, որին ներկա էր նաև Դոլմամա ռեստորանի հիմնադիր Ժիրայր Ավանյանը, ով իր հետ բերել էր փռում պատրաստված բադ՝ խորոված դեղձի հետ։ Ժիրայրից հետաքրքրվեցի՝ «դեղձը խորովու՞մ են», նա էլ ասաց, որ բոլոր մրգերը կարելի է մսային ուտեստների հետ խորովել, ինչպես նաև սոուսներ պատրաստել։ Դա իսկական բացահայտում էր ինձ համար, որ առանց իմանալու, համային զգացումով ճիշտ ճանապարհի վրա էի եղել դեռ  6 տարեկանում։

Երբ 10-11 տարեկան էի, դպրոցում երկրորդ հերթով էի սովորում, դասի էի գնում կեսօրին։ Մայրիկս ուսուցչուհի էր, նա, եղբայրս ու քույրիկս առաջին հերթ էին։ Ես ավելի ուշ էի գնում դպրոց ու հասցնում էի ուտելիք պատրաստել։ 90-ականներն էր, այնպես չէր, որ շատ մեծ հնարավորություններ կային, բայց ես, կարելի է ասել, ոչնչից մի քանի տեսակ ուտեստ էի պատրաստում, որ մայրիկս գար ու պատրաստ շատ բան ունենայինք։ Մի անգամ էլ շատ սոխով սոուս էի պատրաստում ու սկսեցին արցունքներ հոսել աչքերիցս, մտածեցի՝ ինչ կարող եմ անել ու որոշեցի լողի ակնոցներ հագնել (ծիծաղում է)։ Ես անգամ հորինել էի իմ սոխով ապուրը, ֆանտաստիկ համեղ էր ինձ համար, ու չգիտեի և պատկերացնել էլ չէի կարող, որ հեռավոր թվացող Ֆրանսիայում սոխով ապուրն աշխարհի ամենանրբագեղ խոհանոցներից մեկի թագուհին է․․․ Ի դեպ՝ մինչ օրս խենթանում եմ սոխով ապուրի համար։

Այդ տարիքում չէի գիտակցում՝ սիրում եմ խոհանոցը, թե ոչ, պարզապես ինձ մոտ ստացվում էր պատրաստելը։ Այս ամենում իրենց անփոխարինելի դերն են ունեցել տատիկս ու պապիկս, ովքեր սիրում էին համտեսել իմ պատրաստածներն ու արժեքավոր խորհուրդներ տալ։ Նրանք իմ փորձագետներն էին, ու այդ փաստից շատ էի ոգևորվում։ Մի փուլ կար՝ տարված էի կարկանդակներ պատրաստելով, նրանք փորձում ու իրենց կարծիքն էին ասում։ Մի անգամ էլ պապիկիս համար մի աղցան էի պատրաստել, ու նա այնքան ճիշտ դիտարկումներ արեց, որ մինչ օրս հիշում եմ։ Ինձ դուր եկավ, որ նա ոչ թե վերաբերվեց ինձ որպես իր թոռնիկի, ում պետք էր հաճոյանալ և գովել, այլ մոտեցավ իմ ստեղծածին բավականին լուրջ, որպես քմահաճ հաճախորդ և այդպիսով ավելի բարձր նշաձող դրեց ինձ համար։ Այդ տարիքում հասկացա, որ կան մարդիկ, ովքեր զգում ու հասկանում են խոհանոցն ավելի նուրբ ու ավելի խորը։  

Ես երբեք չեմ վախեցել փորձարկումներ անելուց։ Բացի այդ մշտապես սիրել եմ այցելել ռեստորաններ, իմ կյանքի կարևոր պահանջներից մեկը ճամփորդելն է, լինելը հետաքրքիր կոնցեպտով ռեստորաններում, փորձել տարբեր երկրների street food-ը։ Կարող եմ ասել՝ հյուրընկալության ոլորտը ֆանտաստիկ է․․․ Եթե ես այն ժամանակ իմանայի, որ գոյություն ունի ռեստորանային քննադատ, երևի այդ մասնագիտությունը կընտրեի։ 

 

Ընդունվեցիք Երևանի Թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտ, Ձեր կարիերան մեկնարկեց հեռուստատեսությունից, ապա մուտք գործեցիք հայկական կինո, թվային նախագծեր սկսեցիք, այժմ էլ ռեստորան` սեփական տանը։ Ինչպե՞ս են ստացվել անցումները։

 

Երբ ընդունվեցի համալսարան, հենց առաջին կուրսից շատ ծանրաբեռնված էի․ զբաղվածություն ունեի Սունդուկյան թատրոնում, Համազգային թատրոնի ստուդիայում, Հայրենիք TV-ում էի աշխատում, հետո էլ Դար 21 հեռուստաընկերությունում, բայց խոհանոցը միշտ է եղել իմ կյանքում։ 

Շատերը երազում են հաղորդում վարել խոհանոցի կամ իսկապես իրենց հետաքրքրող թեմաների  մասին, ինձ  մոտ դա բնականոն է ստացվել, քանի որ միշտ զբաղվել եմ նրանով, ինչն իրոք սիրել եմ ու իմ կենսակերպն է եղել։ Անցումները սահուն են եղել, որովհետև խոհանոցը կյանքիցս դուրս չի մղվել երբեք։ Ինչ-որ պահի դա հանդիսատեսի համար նախատեսված չէր, հետո դարձավ այդ ձևաչափով։

Հեռուստատեսային ասպարեզում առնչությունս խոհանոցի հետ սկսվել է Դար 21-ում, երբ Mixer հաղորդումն էի վարում։ Այն ամենօրյա հաղորդում էր, ես այդ ժամանակ բալիկի էի սպասում, բայց բարձրակրունկների վրա օրական հինգ հաղորդում էինք նկարահանում։ Հիշում եմ՝ փորձում էի կարծրատիպեր կոտրել ու իրական խոհանոցը բերել եթեր, քանի որ հետևում էի իտալական, ամերիկյան խոհարարական շոուներին, որտեղ ընդունված էր եթերում անմիջականությունը։

Խոհանոցային հաղորդման  հետ հաջորդ առնչությունս Yeremyan Projects-ի հետ Tasty stories նախագծի իրականացումն էր, որը պատմում էր ռեստորանների, խոհարարների մասին ու ցույց տալիս պատրաստման գործընթացը՝ ներսից։ 

Հանրային հեռուստաընկերության եթերում էլ վարել եմ «Ազգային համեր» հաղորդաշարը՝ իմ ամենասիրած նախագծերից մեկը, քանի որ խոհանոցի միջոցով բացահայտում էինք ազգային փոքրամասնությունների ավանդույթները, մշակույթը։ Ես հնարավորություն եմ ունեցել այդ նախագծով ցույց տալ ինչպես մարդկանց իրենց բնական միջավայրում ուտեստներ պատրաստելիս, այնպես էլ ռեստորաններում դրանց մատուցումը։ 

Հետո անցա այլ ձևաչափերի, “Life is Beautiful” և “Wine is Beautiful” նախագծերը հայտնվեցին իմ կյանքում, որոնց մեջ էլ գաստրոնոմիայի տարր կար։ “Life is Beautiful”-ն ուղղված էր գյուղական տուրիզմի զարգացմանը, և ես կարող եմ պարզ ճակատով ասել, որ մենք այդ նախագծով շատ ենք oգնել գյուղական բիզնեսներին ճանաչելի դառնալ, ինչպես նաև ներկայացրել ենք մեր երկրի գողտրիկ անկյունները։ Ափսոսում եմ, որ կան մարդիկ, ովքեր գյուղում բարեկամ չունեն ու շատ հաճախ զրկված են այդ հյուրընկալությունից։ Ուզում էի, որքան hնարավոր է շատ մարդ իմանար գյուղերում ապրող ու արարող մեր հայրենակիցների մասին։ Այսօր արդեն կայացած ինստիտուտ է գյուղական տուրիզմը, բայց նաև դրանով զբաղվող մարդիկ պետք է սկսեն աշխատել էսթետիկ կողմի վրա։ Իհարկե, նկատի չունեմ փչացնել կոլորիտը, համն ու հոտը. բայց փորձեն համապատասխանել որոշակի չափանիշների՝ ավելի մեծ թվով զբոսաշրջիկների գրավելու համար։ 

Հետո սկսեցի HerMine Dialog յութուբյան հաղորդումը, որի ակունքները գալիս են հյուրընկալության իմ փորձառությունից։ Թե՛ իմ հայրական տանը, թե՛ արդեն իմ ընտանիքում շատ ենք սիրում հյուրեր ընդունել։ Մեր ընկերները կփաստեն, թե ինչպես մի անգամ առավոտյան 5-ին ելակով մեծ տորթ պատրաստեցի, որովհետև այդ պահին մեր ընկերներից մեկը շատ մեծ ցանկություն հայտնեց տորթ ուտելու։ Ի դեպ՝ գիշերվա ուշ ժամին ու անսպասելի ընկերներիս համար պատրաստած ուտեստների ցանկը երկար կարող եմ թվել (ժպտում է): Մի հետաքրքիր դիտարկում՝ եթե օրինակ նույն ուտեստը պատրաստում են երկու հոգի  լրիվ նույն բաղադրատոմսով, բայց մեկը մատուցում է գեղեցիկ, էլեգանտ, ճիշտ ափսեի մեջ, գեղեցիկ դասավորված դանակ-պատառաքաղով, ասեղնագործ կտորից անձեռոցիկով, իսկ մյուսը շատ իմիջայլոց և մատուցմանը կարևորություն չտալով՝ հավատացեք, առաջին տաբերակով ուտեստն ավելի համեղ է լինելու, չնայած պատրաստվել էր նույն բաղադրատոմսով։  

 

Ի՞նչ նոր հատկություններ է զարգացրել HerMine Dialog-ը Ձեր մեջ, քանի որ զբաղվում եք կոնցեպտուալ մենյուի մշակումից մինչև պատրաստում, հյուրին մատուցում, հետաքրքիր զրույցի վարում։

 

HerMine Dialog-ի երկրորդ եթերաշրջանն է ընթացքի մեջ։ Ամեն շաբաթ ունեմ նկարահանում և ամեն անգամ նույն անհանգստությունները։ իմ նախագծի կառուցվածքը բավականին բարդ է, և սխալվելու հնարավորությունները՝ քիչ։ Օրինակ, երբ ֆուդ բլոգերը պատրաստում է որևէ ուտեստ, նա հնարավորություն ունի այն չհրապարակելու, եթե ինչ-որ բան իր ուզածով չէ՝ նկարահանումը լավ չի անցել կամ ուտեստը չի ստացվել։ Իմ հաղորդման դեպքում բարդությունն այն է, որ ես չեմ կարող պատրաստել ու չստացվի։ Որովհետև այն բաղադրատոմսերով ուտեստները, որոնք նկահարահանվում են, հստակ պատրաստվում են HerMine Dialog-ի հյուրերի համար։ Հյուրերս գալիս են պայմանավորված ժամին, ունեն սահմանափակ ժամանակ, ուտեստը պատրաստում եմ իրենց գալուց շատ կարճ ժամանակ առաջ, որպեսզի չկորցնի տեսքը, համը, բույրը, լինի ճիշտ ջերմաստիճանում։ Եվ ամեն անգամ  պատրաստում եմ երեք նոր ուտեստ, իսկ նման մատուցման պարագայում պետք է քո ճաշացանկի մեջ լինի տրամաբանություն, ավելին՝ պետք է լինի փիլիսոփայություն։ Մինչ օրս չի եղել դեպք, որ ուտեստը փչացրած լինեմ։ Իհարկե եղել է, որ վերջին պահին անհրաժեշտություն է առաջացել վերամշակել բաղադրատոմսը կամ փոխարինել ուտեստը, ինչը նշանակում է տեղում փոխել մի ամբողջ կոնցեպտ։ Խոհանոցում միշտ պետք է լինել ճկուն, գտնել ճիշտ լուծումներ, լինել ստրեսակայուն, անգամ եթե դա քո տուն-ռեստորանն է, որտեղ դու ընդունում ես երկու հոգու։ 

Այս գործընթացում շատ եմ կոփվել. ամեն շաբաթ մտնում ես ռինգ, ինքդ քեզ հետ և ուտեստի հետ մրցապայքարի մեջ։ Քանի որ HerMine Dialog-ը տուն-ռեստորան է, ես պետք է իմ հյուրերին մատուցեմ ռեստորանային որակի ուտեստ։ Եփեցի, կողք դրեցի, տաքացրեցի, մատուցեցի. չի կարող այսպես լինել։ Երբ կազմում եմ ճաշացանկը, հետո կազմում եմ ճաշացանկը պատրաստելու գրաֆիկը։ Մտածում եմ ուտեստների պատրաստման հերթականությունը, որ գրագետ լինի և՛ նկարահաման, և՛ հյուրին մատուցելու տեսանկյունից։ Այս ամենի արդյունքում զարգացրել եմ ժամանակի կառավարումն իմ մեջ։

 

Ձեր կյանքի տարբեր փուլերում տեսնում ենք հայկականի՝ կլինի մշակույթ, արտադրանք, տեսարժան վայրեր, հանրայնացումն ու ճանաչելիության բարձրացումը։ Ինչպե՞ս է դա ստացվել։ 

 

Իմ բոլոր նախագծերում ես եմ ու հայկականը։ Սիրում եմ հնարավորինս սպառել մեր տեղական արտադրանքը․ ընկույզը գնում եմ Աշտարակից, մեղրը՝ Կալավանից կամ Լոռու բնակավայրերից, խոտաբույսերը՝ Տավուշից, լոբին՝ Գորիսից, ծնեբեկը՝ Տեղ գյուղից, Մեղրիից՝ արքայանարինջը։ Ինձ համար շատ կարևոր է, որ ես ձեռքս զարկերակին պահեմ ու տեսնեմ, թե երկրում ինչ նոր արտադրանք կա, կամ որ մարզում ինչն է լավ աճում, պատրաստվում, ինչ նոր մշակաբույս են սկսել մշակել և դա որտեղ է ու հենց  այդտեղից էլ օգտվեմ։ Կարծում եմ՝ մեր մեջ պետք է զարգացնենք մշակույթը՝ օգտվելու սեփական երկրի արտադրանքից, սեփական երկրի գյուղացու ստեղծածից, միայն թե գյուղացին ևս մեծ ցանկություն ունենա այն ստեղծելու։  

HerMine Dialog-ի շրջանակում ևս հնարավորինս նախընտրությունը տալիս եմ հայկականին, հայկական արտադրանքը տեսանելի դարձնելուն։ Սկսած իմ խոհանոցի կերամիկական ափսեներից, որոնք Գյումրու վարպետների կամ այլ մասնագետների ձեռքի աշխատանքն են, վերջացրած իմ հագուստից, որ տարիներով հայկական նորաձևության տների կողմից ինձ համար կարվել է։ Վերջերս շատ պատահական գտա հայկական շրթներկ ու չէի կարող ինձ զսպել ու չգնել, ինձ համար կարևոր էր փորձել, հասկանալ ինչպիսինն է։ Կոշիկների հարցում կարելի է ասել 90 տոկոսով անցել եմ հայկական արտադրանքին։ Տանս գորգերը հայկական են, կահույքն էլ՝ հայ մասնագետի կողմից պատրաստված։ Ինչը հայկական է, ամբողջովին իմ կյանքում է։ 

Իհարկե, կարևոր է նաև, որ հայ արտադրողներն անընդհատ աշխատեն իրենց արտադրանքի վրա, բարելավեն գին-որակ հարաբերակցությունը։ Ես շատ եմ ուզում, որ HerMine Dialog-ի գործընկերները լինեն հայ արտադրողները, բայց  երբեմն դա չի ստացվում այլընտրանքի բացակայության պայմաններում։ 

 

Խոհարարական դիվանագիտությունը լեզու չի ճանաչում, այն ամենալավ միջոցն է համաշխարհային լսարանին դեպի քեզ դարձնելու։ Այդ իմաստով որո՞նք են Հերմինեի ձգտումներն ու քայլերը։

 

Հայկական մթերքներն ունեն ներուժ կոնտինենտալ ու հեղիանակային խոհանոցների ուտեստներ պատրաստելու համար՝ այդպիսով պատմելով նաև Հայաստանի ու հայկական խոհանոցի մասին։ Աշխարհն այսօր ավելի շատ գնում է ոչ թե երկրների խոհանոցների, այլ առանձին մթերքների, խոհարարների, ուտեստների պրոպագանդայի ուղղությամբ։ Օրինակ, որոշում ենք, որ նուռը, ծիրանը կամ ավելուկը դարձնում ենք ճանաչված և սիրված ոչ միայն հայկական խոհանոցի ուտեստներում, այլ առհասարակ ճանաչված, որ այդ մթերքներով հանրահռչակ խոհարարները սկսեն պատրաստել իրենց հեղինակային ուտեստները։ 

Այս ամենը շատ լավ անում էր լուսահոգի Ժիրայր Ավանյանը։ Այդ գործելաոճը տեսնում եմ նաև Դեբեդ լայֆի Տաթևիկ Աղաբաբյանի, Ծաղկունք ռեստորանի աշխատանքում, որոնք բավարարել են ամենաքմահաճ հաճախորդներին՝ առաջարկելով բարձր կարգի հեղինակային խոհանոց՝ օգտագործելով հայկական մթերքներ։   

Հայկական մթերքը՝ ուտեստների հիմքում․ այս գաղափարն է դրված նաև HerMine Dialog Show-ի հիմքում, որը կկայանա հունիսի  7-ին «Երևանյան Գաստրոնոմիկ Շոուներ» միջոցառման շրջանակում, որին կմասնակցեն հայաստանցի և արտերկրի հայ ֆուդ բլոգերներ Կարինե Վարդանյանը (ՄուշԿարա, ՌԴ), Շահան և Մելիս Թերզիբաշյանները (Cairo Food Cuple, Եգիպտոս), Շաղիկ Տեր Վարդանյանը (Հայաստան), Սոնյա Ավագյանը (ՌԴ):

 

Ի՞նչ է սպասվում HerMine Dialog Show-ի ընթացքում և ինչպե՞ս տեղի ունեցավ ֆուդ բլոգերների ընտրությունը։

 

Այս դեպքում HerMine Dialog Show-ն դառնում է կամուրջ, որ ազգությամբ հայ ֆուդ բլոգերներն աշխարհին պատմեն Հայաստանի մասին։ Մենք շատ հետաքրքիր սեթ մենյու ենք ունենալու՝ յուրաքանչյուր ֆուդ բլոգեր պատրաստելու է մեկ ուտեստ, որտեղ գլխավոր բաղադրիչը լինելու է որևէ հայկական մթերք, լինելու է նաև  անսպասելի մի բան,  որը այնքան էլ մթերքի տեսքով չէ, բայց յուրահատուկ նոտա է մտցնելու այդ ամբողջ մենյուի հայկականության մեջ և կրկին խոսելու է Հայաստանի ու հայկականի մասին։ 

Մեր հանդիսատեսին ենք ներկայացնելու մթերքների գեղեցիկ գունապնակ՝ մատուցված գինով, որովհետև իմ երազանքներից մեկն է, որ յուրաքանչյուր ընտանիքում ամեն երեկո, ինչպես Զատկի սեղանին, բացվի գոնե մեկ շիշ հայկական գինի։ Իսկ մեկ շիշ հայկական գինի բացելն իր մեջ խորհուրդ ունի․ նշանակում է սեղանը լի է, այն շրջապատված է թանկագին ու հարազատ մարդկանցով։ Դա շղթայի մի մասն է միայն։ Տողատակում համախմբվածությունն է, հայկական հյուրընկալությունը, միասին լինելը, նույնիսկ Հայաստանից դուրս ապրելով էլ հայկական արտադրանքը սպառելը։ 

 

 

 

 

 

Նոյյան տապան  -   Հասարակություն