ԵՐԵՎԱՆ, 25 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ, ՆՈՅԵԱՆ ՏԱՊԱՆ - ՀԱՅԵՐՆ ԱՅՍՕՐ: Հարցազրովյց ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան կազմակերպած իրավաբանների համահայկական առաջին համաժողովի մասնակից Դոուն Շահբազյան-Սմիթի հետ - Մի փոքր պատմէք Ձեր մասին. ովքե՞ր են Ձեր նախնիները: - Բնակւում եմ Հավայան կղզիների Հոնոլուլու քաղաքում: Մասնագիտութեամբ փաստաբան եմ: Ես միայն կիսով չափ եմ հայ` մորս կողմից, որի ընտանիքը սերում է Թուրքիայի` Սիվասի մօտ գտնուող Գուրուն տեղամասից: Տատս` Արշալոյս Մինասեան Շահբազեանը, վեց տարի թաքնվել է Սիրիայում, ապա տեղափոխուել է Բոստոն: Պապուս ընտանիքը Ռումինիայում զբաղւում էր շապկագործությամբ եւ դրա վաճառքով: Տասնյոթ տարեկան հասակում պապս տեղափախվեց ԱՄՆ: Տատս մահացաւ, երբ մայրս դեռ տասը տարեկան էր: Ես կրում եմ տատուս ազգանունը: - Հավայում շա՞տ են հայերը, այստեղ կայ՞ հայ համայնք: - Համայնքը մեծ չէ, Հավայան կղզում բնակւում է շուրջ 100 հայ, որոնցից շատերը ներգաղթել են Խորհրդային Հայաստանից: Շատ ուրախ ենք, որ Ֆրանկ Լավոիեն ամուսնացել է հայուհու հետ: Նրանք այժմ բնակւում են Հոնոլուլույում: Նա կարողացել է հասնել նրան, որ Հավայում գիտեն Հայոց ցեղասպանութեան մասին, իսկ շուտով Հոնոլուլույի կենտրոնական այգում կտեղադրուի խաչքար: Հավայիներում դեռեւս չկայ հայկական եկեղեցի: Շատ հայեր այցելում են յունական եկեղեցի: - Ինչպե՞ս եք կարողացել պահպանել հայի ոգին եւ կապը հայ մշակոյթի հետ: - Իմ տանն ունեմ Հայոց ցեղասպանութեան եւ հայ ժողովրդի պատմութեան այլ դրվագների մասին պատմող շատ գրքեր ու պատմություններ: Բաժանորդագրուել եմ Կալիֆորնիայի Գլենդեյլ քաղաքում հրատարակւող «Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթին, որպէսզի մշտապէս տեղեկանամ հայերի եւ նրանց յուզող խդիրների մասին: Նաեւ հայ իրավաբանների միութեան անդամ եմ, որն ընգրկում է աշխարհի տարբեր երկրների փաստաբանների, որոնց հետ հանդիպում ենք տարին երկու անգամ: Իմ տանը հիւրընկալում եմ ԱՄՆ եկած հայ ուսանողների, իսկ այժմ` Երեւանում հիւրընկալուել եմ Կարեն Սարկավագյանի տանը: 1997 թուականին ութ այլ հայերի հետ երեք շաբաթով մեկնեցինք Արեւելյան Թուրքիա` այցելելու այն քաղաքները, որտեղ ապրել են մեր ծնողներն ու պապերը: Դա հիանալի շրջագայություն էր, եւ մենք գտանք որոշ ճամբորդների ընտանիքների պապենական տները: Քաղաքներից մէկում տեղացի քրդերից մէկը մեզ հետ զրոյցի ընթացքում ասաց, որ 1915 թուականից իր ընտանիքն ապրում է «Կարաբյանների տանը մինչեւ Կարաբյանները կվերադառնան»: Ես, ցոյց տալով Կարաբյան զույգերին, ասացի, որ Կարաբյաններն արդէն վերադարձել են: Քրդերը խուճապի մատնուեցին եւ խումբն արագօրէն հեռացաւ դէպի աւտոբուս` խուսափելով անցանկալի վիճաբանութիւնից: Ինձ ապշեցրեց այն, որ այդ քուրդ ընտանիքն ասաց, թէ իրենք տունը թողել են նոյն տեսքով, ինչպէսին այն թողել էր հայ ընտանիքը 1915 թուականին: Հայերը շատ լաւ տներ էին կառուցել, եւ այդ տները բաւական լաւ էին պահպանուած: 2004 թուականին որոշեցի սցենար գրել: Գրեցի մի կատակերգութիւն, որի հերոսն էր թուրքական բանտում մեծացած եւ հայերէն խօսող Դրակուլան: Միտումնաւոր անդրադարձայ կատակերգութեան ժանրին, որպէսզի էլ աւելի չծանրացնեմ առանց այն էլ ծանր թեման եւ որպէսզի ակնդիրը հաճոյքով նայի, բայց եւ տեղեկանա իրականութեանը: Ֆիլմը պատմում է, թէ ինչպէս Դրակուլան երկու հայ որբերի օգնում է գտնել Հոնոլուլույում գտնուող իրենց հօրեղբորը: Սցենարը ֆիլմի վերածելու համար հաճախեցի օպերատորական դասընթացների: Սովորեցի նաեւ մոնտաժել, եւ շուտով ֆիլմը նկարահանուեց եւ ցուցադրվեց Հավայիի հեռուստատեսութեամբ: Տեղական «Univision» հեռուստաընկերությունն այն ցուցադրեց երկու տարի շարունակ: Ցավոք, ֆիլմը դիտողներից շատերն այդպէս էլ չհասկացան, որ այն ներկայացնում էր հայոց պատմութիւնը, Հայաստանը: Նրանք կարծում էին, թէ դա ընդամէնը Դրակուլայի մասին պատմող կատակերգութիւն էր: Շուտով կավարտեմ իմ երկրորդ ֆիլմը, որում կայ փոքրիկ դատի տեսարան, ուր Դրակուլան ապահովագրական ընկերությունից պաշտպանում է հայ որբ երեխաներին: - Իսկ ինչպիսի՞ն Ձեզ նարկայացավ Հայաստանը: - Սա իմ առաջին այցն է Հայաստան եւ պէտք է խոստովանեմ` չափազանց յուզիչ է: Ցավոք, դեռեւս չեմ խոսում հայերէն: Այստեղ բոլորը չափազանց հիւրասէր են: Սեպտեմբերի 19-21-ն ինձ բախտ վիճակվեց մասնակցել ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան կաղմակերպած իրավաբանների համահայկական առաջին համաժողովին: Սա հիանալի համաժողով էր եւ շնորհակալութիւն եմ յայտնում Սփիւռքի նախարարութեանը` այսպիսի համակողմանի ծրագիր իրականացնելու համար: Անչափ տպավորված եմ եւ հետաքրքիր է այն, որ ես Հայաստանը տեսա սփիւռքի նախարարութեան աչքերով: Այստեղ, սփիւռքի նախարարութիւնում, ծանօթացա ԱՄՆ-ում հայկական համայնքների հարցերով զբաղուող Գայեանէի հետ: Նրա միջոցով եւ միջնորդութեամբ ես պէտք է զբաղվեմ Հավայիյում հայ համայնքի կազմակերպմամբ, ինչպէս նաեւ` կարելի է ասել, դառնամ հայ համայնքի ղեկավար: Սա ինձ կօգնի շատ աւելի դիւրին համախմբել համայնքը եւ զբաղուել համայնքին յուզող խնդիրներով, քաջալերել Հավայիյում բնակուող հայերին եւ ընդգրկել նրանց հայամէտ գործունեություններում: - Ի՞նչ այլ ծրագրեր ունեք: - Մենք ուզում ենք քաջալերել Քիմ Քարդաշյանին, որպէսզի նա երեք օրով գայ Հայաստան: Նա ԱՄՆ-ում ունի շատ հանրայայտ շոու եւ Փերիս Հիլթընից յետոյ ճանաչուել է Ամերիկայի ամենայայտնի հեռուստադեմքերից մէկը: Շատ կցանցանայի կապ հաստատել նրա հեռուստահաղորդման հովանաւորների հետ եւ օգնել նրան կազմակերպել ճանապարհորդութիւնը Հայաստան եւ այն ցուցադրել ԱՄՆ-ի հեռուստաընկերություններով: Կարծում եմ, սա կխթանի Հայաստանում զբօսաշրջութեան զարգացմանը եւ Ամերիկայում ապրող շատ ու շատ երիտասարդների (ովքեր հետզհետէ կորցնում են հետաքրքրութիֆւնը Հայաստանի եւ հայերի նկատմամբ) կիրազեկի Հայաստանի եւ հայերի մասին: ՐԱՖՖԻ Ն.Մ.

---