Սեպտեմբերի 25-ին Փարիզում` ՀՀ անկախութեան 20-ամեակին նուիրուած միջոցառմանը, ելոյթ է ունեցել Հյդ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարեանը: Ստորեւ ներկայացնում ենք նրա խօսքն ամբողջութեամբ. « Մենք տօնում ենք մեր անկախութեան 20-ամեակը: Մեր դժուար ու չքնաղ անկախութեան 20-ամեակը: Մենք ապրեցինք զրկանքներով ու հիասթափութիւններով, յաջողութիւններով ու ոգեւորութիւններով հարուստ քսան տարիներ: մենք տօնում ենք մեր անկախութեան 20-ամեակը: Որքա՞ն ցաւոտ ու կնճռոտ խնդիրներ ունի քսանամեայ Հայաստանի Հանրապետութիւնը: Որքա՞ն յաճախ էք դուք մեր անկախ Հայրենիքից վատ լուրեր ստանում: Սոցիալ-տնտեսական դժուարութիւններ, պարբերաբար կեղծուող ընտրութիւններ, զանազան այլ անարդարութիւններ, անվերջ արտագաղթ… Եւ հարց է առաջանում, այսքանից յետոյ ի՞նչն ենք տօնում: Սակայն մի շտապէք եզրակացնել. ձեր դատողութեան կշեռքի մի նժարին դրէք մեր կեանքի դրական կողմերը, միւսին` բացասական: Դրական նժարին դրէք հայոց անկախ պետականութեան վերականգնումը: Միեւնոյն նժարին դրէք ազատագրուած Արցախը եւ հայոց բանակը: Իսկ միւս նժարին դրէք ինչ ուզում էք. ժողովրդավարութեան պակաս, սոցիալական դժուարութիւններ, հասարակական անարդար յարաբերութիւններ, տնտեսական կաշկանդումներ, իշխանաւորների կամայականութիւններ եւ էլի` ինչ որ ուզէք: Դրե'ք, կշռե'ք եւ դատե'ք: Վստահ եմ, բոլորդ ինձ հետ համաձայն կը լինէք. աւելի ծանր, շատ աւելի ծանր է կշռելու այն նժարը, որի վրայ դրուած են մնայուն արժէքները` անկախ պետականութիւնը, ազատագրուած Արցախը եւ հայոց բանակը: եւ դա ոչ թէ այն պատճառով, որ միւս նժարի վրայ դրուածները կարեւոր, նոյնիսկ շատ կարեւոր ու կենսական չեն: Ոչ, հազար անգամ ոչ: Պատճառը բոլորովին այլ է: Մենք ստեղծել ենք ու ունենք անկախ պետականութիւն, անկախ հայրենիք: Անկախ հայրենիք, որ մերն է, եւ մենք ունենք հնարաւորութիւն այդ հայրենիքում լուծել մեր խնդիրները: Որքա՞ն ժամանակ ենք մենք զրկուած եղել միասին, ազգովի, մեր սեփական հայրենիքում զարգանալու, արժանապատիւ կեանքով ապրելու, մեր հաւաքական, ազգային ճակատագիրը տնօրինելու հնարաւորութիւնից: Մինչդեռ այսօր ունենք այդ հնարաւորութիւնը: Այսօր ունենք այն, ինչից զրկուած ենք եղել ինը դար շարունակ: Ունենք այն պատմական միջավայրը, ուր հնարաւոր է միասին, իբրեւ ազգ զարգանալ: Մենք ունենք հիմնականը, մնայունը: Մենք ունենք մեր անկախ Հայաստանը: Մենք ցեղասպանութեան ենթարկուեցինք, մեզ կոտորեցին, որ գոյութիւն չունենանք իբրեւ ազգ, որ պետութիւն չդառնանք, որ դադարենք ինքնուրոյն քաղաքական գործօն լինելուց: սակայն անկախ հայրենիքի գոյութեան փաստը ապացոյցն է այն բանի, որ մենք ունենք կամք` ցեղասպանութեան հետեւանքները թօթափելու եւ ամբողջութեամբ վերականգնուելու: Անկախ հայրենիքի գոյութեան փաստն ապացոյցն է այն բանի, որ մենք ազգ ենք, պետականութիւն եւ միջազգային մակարդակում` քաղաքական ինքնուրոյն գործօն: Ծանր է կշռելու այդ նժարը նաեւ, որովհետեւ անկախ պետականութիւնը ազգային իղձերի իրականացման հիմնական միջոցն է: Անկախ պետականութիւնը ազգի շարունակականութեան ապահոման հիմնական գրաւականն է: Եւ վերջապէս, անկախ պետականութեան պայմաններում է, որ մեր հաւաքական կեանքում կարելի է հասնել արդարութեան հաստատման: Եւ միայն անկախ պետականութեան պարագայում է, որ կարող է խօսք գնալ ժողովրդավարութեան մասին: Մնացեալը ժամանակի եւ հաւաքական կամքի հարց է: Ու չնայած սուղ է մեր ժամանակը, չնայած մենք այլեւս ուշանալու ժամանակ չունենք, բայցեւայնպէս մեր ժամանակն այլեւս ընթանում է մեր հայրենիքում: Կշեռքի այդ նոյն նժարի վրա է դրուած նաեւ ազատագրուած Արցախը: Ազատագրուած Արցախը, որ այլեւս անդառնալի իրողութիւն է: Ինը դար յետոյ մենք հող ենք ազատագրել, հայրենիքի սրբազան մաս ենք ազատագրել եւ այս յաղթանակից նահանջ, վերադարձ չկայ: Չկայ, եւ վերջ: Արցախի ազատագրական պայքարը միայն չյանգեց Արցախի ազատագրման յաղթանակին. այն գոյն ու բովանդակութիւն տուեց մեր անկախ պետականութեանը, այն կեանք ու նկարագիր տուեց մեր բանակին: Վերջին քսան տարիներին շատ բաների համար ենք պարտական Արցախի ազատագրական պայքարին: Այն մեզ հպարտութիւն, ինքնավստահութիւն եւ յոյս պարգեւեց: Այն մեզ նպատակասլացութիւն, աննահանջ պայքարով ու միասնականութեամբ ամէն դժուարութիւն յաղթահարելու հաւատ փոխանցեց: Մենք մէկ անգամ եւս ապացուցեցինք, որ երբ միասնական ենք, կարող ենք ամէն նպատակ նուաճել: Նոյն ազգային միասնականութիւնն է մեզ անհրաժեշտ Արցախի ազատագրման փաստը միջազգայնօրէն եւ վերջնականապէս արձանագրելու համար: Մենք մէկ անգամ եւս համոզուեցինք, որ երբ արդար ենք եւ մեր արդար պահանջը հետապնդելու համար վճռական, միասնական ու պատրաստ պայքարելու, ի վիճակի ենք մեր ճշմարտութիւնը մեզանից շատ աւելի մեծ ուժերի, բոլորի'ն պարտադրելու: Մենք ապացուցեցինք, որ պայքարով կարող ենք հաւաքական նպատակներ իրականացնել եւ այդ պայքարում ուժի քանակային յարաբերակցութիւնը կարեւոր չէ, այլ կարեւոր է մեր միասնականութիւնը, վճռականութիւնը, նպատակասլացութիւնը: Մենք ազգ ենք, որ կարող ենք նուաճել ապրելու, զարգանալու, միասնաբար ապրելու զարգանալու, միացեալ Հայաստանում միասնաբար ապրելու եւ զարգանալու մեր` ի վերուստ տրուած իրաւունքը: Ուրեմն ազատագրուած Արցախը ապացոյցն է մեր ազգի կենսունակութեան: Ազատագրուած Արցախը վստահ մեկնարկն է դէպի միացեալ Հայաստանի կերտման մեր երթի: Ազատագրուած Արցախը երաշխիքն է մեր ազգի հզօրացման: Կշեռքի նոյն նժարի վրայ է դրուած հայկական բանակը, իբրեւ ինքնապաշտպանութեան եւ ազգային անվտանգութեան ապահովման յոյսն ու ապաւէնը: Իրականութիւնն այն է, որ հայկական բանակը հէնց մենք ենք` բոլորս: Ազգ-բանակն է մեր իրականութեան համահունչը: Մենք փոքր ազգ ենք եւ պարտաւոր ենք այդպիսին լինել: Պէտք է կազմակերպուենք այդպէս: Մենք վաղուց պարտաւորուած կը լինէինք դիմագրաւել մի նոր պատերազմի, եթէ չլինէր մեր բանակը` իր մարտունակութեամբ, իր պատրաստուածութեամբ ու սպառազինմամբ: Գիտեմ, մենք հիմնականում մեր կենսունակ տնտեսութեամբ, ներազգային առողջ մթնոլորտով ու միասնականութեամբ պէտք է բացառենք նոր պատերազմի հաւանականութիւնը, սակայն իրողութիւն է. պատերազմից խուսափելու համար անընդհատ պէտք է պատրաստ լինել պատերազմի, եւ դրա գրաւականը մեր բանակն է: Մեր յաղթական բանակը մեր պատիւն է, մեր աչքի լոյսը, սակայն այն մեր հասարակութեան մասն է` շարունակութիւնը, որը հասարակութիւնից ստանում է ամբողջ լաւն ու միաժամանակ վատը: Բանակում պէտք է լինի այնպիսի ղեկավարուած իրավիճակ, որպէսզի լաւն ընդունելով հանդերձ չէզոքացուի վատը: Ժամանակն է ճշգրտօրէն ձեւաւորել ու քաջալերել հայ սպայի, բանակայինի, հրամանատարի կերպարի յատկանիշները: Պէտք է փոխել արժեչափերը. փողը, շրջապատը, թիկնապահների քանակը, աւտոմեքենաների տեսակը չեն կարող հեղինակութիւն ապահովել հայ սպայի ու հրամանատարի համար, այլ` ասպետութիւնը, համեստութիւնը, հայրենասիրութիւնը, պարկեշտութիւնն ու պատուախնդրութիւնը: Մեր անկախութեան ամբողջ այս քսան տարիների ընթացքում ամէն օր, ամէն վայրկեան, մեր ապաւէնը եղել է եւ կայ մեր բանակը: Մեր բանակը` իր բոլոր խնդիրներով հանդերձ: հիմայ ես չեմ կարող շրջանցել մի կարեւոր թեմա: Վերջին շրջանում հասարակութեան լայն քննարկման առարկայ դարձան բանակում առկայ խնդիրներն ու տեղի ունեցող ցաւալի միջադէպերը: Եւ սա սպառնում է կրել շարունակական բնոյթ, եթէ ժամանակին չկանխուի: Ես նկատի ունեմ` կանխուի բանակում առկայ խնդիրներին ու տեղի ունեցող միջադէպերին հասարակական հնչեղութիւն տալը: Ոմանք կ'ասեն, որ դրա լաւագոյն միջոցը հէնց խնդիրներն ու միջադէպերը վերացնելն է: Անշուշտ, դա այդպէս է: Բայց քիչ առաջ նշեցի, որ բանակը մեր հասարակութիւնից անջատ չէ, այլ նրա շարունակութիւնը: Անշուշտ, բանակի ղեկավարութիւնը պէտք է յստակ պատասխանատուութիւն կրի բանակի ներքին մթնոլորտի ու վատ երեւոյթների վերացման համար, սակայն “զարմանալի” է, որ ոմանք մասնաւորապէս թիրախ են դարձնում բանակը` ընդհանրապէս մեր հասարակութեան մէջ առկայ արատաւոր երեւոյթների համար: հայաստանն Աւստրիան չէ, եւ Հայաստանի հարեւանները քաղաքակիրթ չեխերն ու հունգարները չեն: Ես չեմ կարծում, որ նրանք, ովքեր բանակում ժամանակ առ ժամանակ տեղի ունեցող տխուր միջադէպերը դարձնում են մատի փաթաթան, այս ամէնը չեն գիտակցում: Մեր բանակը մեր ամենամեծ ձեռքբերումն է: Այն մեր նորանկախ պետականութեան ամենակազմակերպուած դրական կառոյցն է եւ չի կարելի այն վարկաբեկել մասնաւոր սխալների եւ պարագայաբար դրսեւորուող անընդունելի արատների համար, որից ,ցաւօք, զերծ չէ մեր հասարակութեան որեւէ կառոյց: Ցաւում եմ, որ ստիպուած եղայ խօսել այս թեմայի շուրջ: Երանի հնարաւոր լինել ասել միայն այն, որ անկախութեան ամբողջ այս քսան տարիների ընթացքում ամէն օր, ամէն վայրկեան, մենք ապաւինել ենք մեր բանակին: Ասել ու անցնել առաջ… Հայկական պետականութեան անկումով եւ Հայաստանից հայկական նախարարական տների հեռացումով, մենք կորցրինք մեր մարտական ուժը, մեր ինքնապաշտպանութեան կարողութիւնը, մեր անվտանգութիւնը ապահովելու հնարաւորութիւնը: Դարձանք վիրաւոր ու խոցելի արտաքին հարուածների դէմ: Իբրեւ տրամաբանական հետեւանք` սկսուեց մեր ժողովրդի անկումը: Մենք կորցրինք ու կորցրինք մինչեւ 19-րդ դար, մինչեւ հայ ազատագրական պայքարի ծաւալում, երբ ժողովրդի ծոցից ելան գեւորգ չաւուշները, սերոբ աղբիւրներն ու ռուբենները` ձեւաւորելու հայոց մարտական ուժը: Մինչեւ կամաւորական գնդերի կազմակերպում, որոնք կարողացան Սարդարապատում, Բաշ-ապարանում եւ Ղարաքիլիսայում հայ ժողովրդին փրկել վերջնական կործանումից: Արցախի ազատագրական պայքարով նորէն ձեւաւորուեց հայոց մարտական ուժը, որը դարձաւ հայկական բանակի ստեղծման հիմնաքարը: Այժմ կայացած իրողութիւն է հայկական բանակը, մեր յոյսը, պատիւը, մեր ողնաշարը, դէմքն ու ինքնապարտադրման միջոցը: Հայկական բանակը, որին անկախութեան ողջ այս քսան տարիների ընթացքում ապաւինել ենք ամէն օր, ամէն վայրկեան: Եւ վերջապէս, այս նժարի վրայ է մեր էութիւնը, մեր ապագան, մեր շարունակականութեան գրաւականը: 20 տարուայ իրողութիւն է այս ամէնը, մի հայեացքով կարճ, մէկ այլ հայեացքով վստահութիւն ներշնչող իրողութիւն: Այո, մենք ստեղծել ենք, մենք ունենք հիմնականը, մնայունը` մեր տունը: Մենք դժուարութեամբ ու զոհաբերութիւններով կերտել ենք մեր տան հիմքերը ու տանիքը, այժմ ժամանակն է տան ներքին հարցերը կարգաւորելու, ես համոզուած եմ, եւ դուք էլ հաւատացէք` կարգաւորելու ենք: Ես տեսնում եմ վաղուայ Հայաստանը, որ մենք ենք կառուցելու, կառուցելու ենք միասնաբար` ազգային միասնականութեամբ: Ես տեսնում եմ վաղուայ Հայաստանը, որն իր գրկի մէջ է առնելու տարագիր ու արտագաղթի ցուպը վերցրած հայորդիներին: Ովքեր տուն են վերադառնալու, սեփական երկրում իրենց ազգային ճակատագրի տնօրինման գործին մասնակից դառնալու համար: Ովքեր տուն են վերադառնալու` իբրեւ ազգ արդարութեան, ազատութեան եւ միասնականութեան պայմաններում ապրելու եւ արարելու: Տուն են վերադառնալու, որովհետեւ միայն հայրենիքում կարելի է ամբողջական երջանկութիւն ունենալ: Վերջում խօսքս պէտք է ուղղեմ նաեւ ձեզ, սիրելի հայրենակիցնէր: Մենք հպարտանում ենք ձեզանով ու, համոզուած եղէք, ըստ արժանուոյն գնահատում ենք ձեր այն գործունէութիւնը, որի շնորհիւ հայ ժողովուրդը դառնում է ազդու քաղաքական գործօն Եւրոպայում: Շարունակէք եր արդիւնաւէտ գործը, շարունակէք նպաստել, որ հզօրանայ հայ ժողովուրդը եւ Հայաստանի անկախ Հանրապետութիւնը: Միաժամանակ դարձէք ազդու գործօն մեր երկրի մէջ: Ձեր երկրի մէջ: Համոզուած եղէք` մեր պայքարը ազնիւ է եւ բարի: Եւ համոզուած եղէք` մեր պայքարը յաջողութեամբ է պսակուելու: Եկէք սրտանց ու անկեղծօրէն տօնենք այս տօնը: Շնորհաւոր Հայաստանի Անկախութեան 20-ամեակըէ:

---