Հայտնի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինի գործի առնչությամբ է մեր հարցազրույցը Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Զաքարյանի հետ:

 

- Բելառուսի կողմից Ադրբեջանին արտահանձնված բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինի գործի հետ կապված ի՞նչ նոր տեղեկություններ, զարգացումներ կան:

 

- Լապշինի գործի հետ կապված զարգացումները քաղաքացիաիրավական մասով շարունակում են լինել Ռուսաստանի և Իսրայելի գործունեության, իրավազորության տիրույթում, իսկ քաղաքական մասով, բնականաբար, մենք ևս խիստ շահագրգռված ենք և այդ առումով մեր դիվանագիտական կորպուսը և այլ կազմակերպություններ  համապատասխան աշխատանքներ են տանում, որպեսզի, նախ, Լապշինի նկատմամբ լինի համարժեք վերաբերմունք, երկրորդը, որ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը և Բելառուսի կողմից Լապշինին Ադրբեջանին արտահանձնելը դատապարտվեն, և երրորդ՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն այցելությունը, որպես մարդու ազատ տեղաշարժի իրավունքի դրսևորում, հանկարծ միջազգային հանրության մոտ չդառնա Ադրբեջանի կողմից դրվող սահմանափակում: Ասում եմ քաղաքացիաիրավական, որովհետև, առաջին հերթին, անձի (տվյալ դեպքում՝ Ալեքսանդր Լապշինի) քաղաքացիությունից բխող տվյալ պետության իրավունքն է պաշտպանել իր քաղաքացու շահերը:

 

- Ինչո՞ւ եք վստահ, որ Ալեքսանդր Լապշինը չի դատվի Ադրբեջանում, այլ նրան բաց կթողնեն ինչ-որ հայտարարությունների դիմաց:

 

- Կարծում եմ, Լապշինին իրեն հանձնելու Ադրբեջանի շատ մեծ ջանքերը պայմանավորված են հենց նրանով, որ հրապարակային որևէ գործընթաց սկսվի, որպեսզի Լապշինի օրինակի վրա փորձեն միջավայր ձևավորել, որ Լեռնային Ղարաբաղ գնալն իբրև թե քրեորեն պատժելի արարք է: Երկրորդ. Լապշինից, բնականաբար, կփորձեն պոկել հայտարարություն այն մասին, որ զղջում է, ներողություն է խնդրում, ինչից հետո Ադրբեջանը դա կրկին կկիրառի որպես քարոզչական հնարք:

 

- Լապշինի կողմից զղջման, ներողության այդ հնարավոր հայտարարությունները ցույց չե՞ն տա Ադրբեջանի կարողունակությունը, այդ պետության արտգործնախարարության, պետական ապարատի մեծ հնսրավորությունները, որոնք կարողացան հասնել այն բանին, որ ՀԱՊԿ-ում և ԵԱՏՄ-ում Հայաստանի հետ անդամակցող, մեզ դաշնակից համարվող Բելառուսն իրավական և միջազգային նորմերի կոպիտ խախտմամբ Լապշինին արտահանձնեց Ադրբեջանին:

 

- Իհարկե, ցանկալի չէ, որ իրադարձություններն ունենան նման ընթացք, բայց ադրբեջանցիների նպատակը Լապշինից այդ հայտարարությունները պոկելն է: Չի բացառվում, որ հայտնի բլոգերը տարբեր ճնշումների արդյունքում ստիպված լինի ընդունել այդ առաջարկը, տեղի տա պարտադրանքին: Սա իմ ենթադրությունն է:

 

- Մի առիթով ասել եք, որ կատարվածը մեզ բոլորիս հետևություններ անելու տեղիք է տալիս: Մասնավորապես ի՞նչ հետևություններ նկատի ունեք:

 

- Այո, հետևություններ, ըստ էության, և՛ Բելառուսի հայտնի, անընդունելի պահվածքի առումով, և՛ այն առումով, որ տարբեր հարթակներում պետք է կարողանանք ոչ միայն քաղաքական, տեղեկատվական, այլև արդեն նաև իրավական առումով հակազդել Ադրբեջանի ոչ օրինաչափ և կոպիտ խախտումներով իրականացվող գործողություններին, որոնցով, ինչպես արդեն նշեցի, փորձում են նաև տպավորություն ձևավորել, որ Լեռնային Ղարաբաղ այցելությունն Ադրբեջանի օրենսդրության խախտում է: Մեր խնդիրն է միջազգային համապատասխան բոլոր հարթակներում (խորհրդարանական և այլն), որտեղ մենք կանք, մասնակցում ենք, հիմնավորված կերպով ներկայացնել, որ Լեռնային Ղարաբաղ այցելությունն ընդհանրապես որևէ կապ չունի Ադրբեջանի օրենսդրության հետ: Նույն կերպ ուկրաինացիները կարող են խնդիր բարձրացնել, որ, օրինակ, Ղրիմ այցելությունը քրեորեն հետապնդելի է՝ այն պարագայում, որ այդ կոնֆլիկտների հետ կապված նման խնդիր ընդհանրապես գոյություն չունի: Ադրբեջանն անընդհատ ստեղծելով շինծու խնդիրներ, փորձում է միջազգային մեկուսացման մեջ պահել Արցախը:

 

- Օրերս այն կարծիքն էիք հայտնել, որ մենք այսուհետ միջազգային բազմակողմ ձևաչափերում պետք է կարողանանք համարժեք գործողություններ իրականացնել: Ըստ ձեզ, մենք կարո՞ղ ենք Լապշինի գործի հետ կապված խնդիրը բարձրացնել եվրոպական համապատասխան կառույցներում, ՀԱՊԿ-ում, ԵԱՏՄ-ում, և ի՞նչ նկատի ունեք «համարժեք գործողություններ» ասելով:

 

- Այո, իհարկե, ըստ անհրաժեշտության: Չեմ ասում, թե օրակարգը լինի ուրիշ բան, մենք գնանք այդ խնդիրը բարձրացնենք: Ասեմ նաև, որ ամեն ինչ չէ, որ պետք է արվի հրապարակային, շատ բաներ պետք է արվի ոչ հրապարակային, բայց արդյունքները պետք է տեսանելի լինեն:

 

«Համարժեք գործողություններ» ասելով, նկատի ունեմ այնպիսի գործողություններ, որոնք ազդեցիկ կլինեն ու կկասեցնեն Ադրբեջանի ոչ կառուցողական քայլերը կոնֆլիկտից դուրս խնդիրներում, ինչպիսին է, օրինակ, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն բլոգերի այցելությունը կոնֆլիկտով պայմանավորելը: Մեր գործողությունները պետք է համարժեք լինեն, պետք է հասնենք նրան, որ իրավական առումով ընդունվեն բանաձևեր, հայտարարություններ, որ ցանկացած անհատ ազատ է իր նախընտրած տարածքը մեկնել, եթե դա իր ֆիզիկական անվտանգությանը սպառնալիք չէ, և եթե դա արգելված չէ իր պետության կողմից: Ոչ Իսրայելը, ոչ Ռուսաստանը որևէ մեկին պաշտոնապես չեն արգելել այցելել որևէ կոնֆլիկտային տարածք:

 

Ի դեպ, ասելով, որ այսուհետ միջազգային բազմակողմ ձևաչափերում պետք է կարողանանք համարժեք գործողություններ իրականացնել, նկատի չունեմ, որ մենք նախկինում չենք արել այդ գործողությունները, նստել կամ քնել ենք: Սա անընդհատ գործընթաց է, ընդհանրապես, քաղաքականությունն անընդհատ գործընթաց է, եթե մեկ օր քաղաքականությամբ կամ դիվանագիտությամբ չեք զբաղվում, նշանակում է, որ այդ օրը բաց եք թողել:

 

- Ինչո՞ւ ճիշտ չեք համարում խորհրդարանում և ոչ միայն խորհրդարանում արտահայտված այն տեսակետը, որ Հայաստանը պետք է Բելառուսից հետ կանչի իր դեսպանին, և Ազգային ժողովն էլ պետք է հայտարարություն ընդունի այս խնդրի հետ կապված: Հիմա այդ երկու գործողության առումով էլ թերևս ուշացանք:

 

- Իմաստը չեմ տեսնում, որովհետև այստեղ խնդրի լուծումը հայտարարություններ ընդունելով չէ: Հայտարարություն ընդունում են եթե կա շատ ծանրակշիռ քաղաքական նշանակություն, եթե կա խնդրին մեծ քաղաքական գնահատական տալու անհրաժեշտություն:

 

- Իսկ Լապշինի հետ կապվածը հենց այդ դեպքը չէ՞…

 

- Կարծում եմ, սա այդ դեպքը չէ և միայն հայտարարությամբ խնդիրը չի լուծվի:

 

- Համամիտ եմ, որ միայն հայտարարությամբ խնդիրը չի լուծվի, միայն հայտարարության խնդիր չէ, հայտարարությունից բացի, այլ գործողություններ էլ են անհրաժեշտ:

 

- Ի՞նչ էր տալու դա:

 

- Այդ հայտարարությունը Հայաստանի քաղաքական ժեստը կլիներ, մեր բարոյական ու քաղաքական ապտակը Բելառուսին, գոնե այդ կերպ կպաշտպանվեր մեր երկրի արժանապատվությունը:

 

- Լապշինի՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին լինելու պարագայում գուցե կարելի էր քննարկել այդ հարցը, բայց այստեղ պետք է հաշվի առնել բոլոր պարամետրերը, միայն բարոյական հաղթանակ արձանագրելը, կարծում եք, բավարա՞ր է:

 

- Բավարար չէ, բայց անհրաժեշտ է:

 

- Անհրաժեշտ չէ տվյալ պարագայում, պետք է բավարար գործողություններ իրականացնել, արդյունքն է կարևոր:

 

- Այո, կարևորն արդյունքն է, բայց այդ բավարար գործողությունների իրականացումը չէր խանգարում ու չի խանգարում այլ գործողություններ ևս իրականացնել, նկատի ունեմ Ազգային ժողովի կողմից համապատասխան հայտարարության ընդունումը և Բելառուսում մեր երկրի դեսպանին հետ կանչելը:

 

- Մեզ էլ չի խանգարում մեր անհրաժեշտ ասելիքն այլ կերպ ասելը, համարեք, որ Ազգային ժողովում պատգամավորների հնչեցրած հայտարարությունները հենց այդ՝ Ազգային ժողովի հայտարարությունն են:

 

- Քաղաքական առումով Ազգային ժողովի հայտարարության կարգավիճակը բարձր է պատգամավորների հայտարարությունների կարգավիճակից, իսկ ի՞նչ կասեք դեսպանին հետ չկանչելու առումով:

 

- Թուրքիան բազմաթիվ անգամներ տարբեր երկրներից իր դեսպաններին հետ է կանչել, ապա նորից հետ ուղարկել: Բելառուսից մեր դեսպանին հետ կանչելն ի՞նչ էր տալու, բողոքի ժե՞ստ… Այդ ժեստը կարելի է, այսպես ասած, տարբեր իրավիճակներով անել: Եթե Ռուսաստանը հետ չի կանչում իր դեսպանին Բելառուսից՝ առավել ևս այն դեպքում, որ Բելառուսը վերջին մի քանի ամիսներին շարունակ հակառուսական գործողություններ է իրականացնում, տասնյակ տարիներ լինելով Ռուսաստանի սերտ դաշնակիցը, մենք, որպես Լապշինի գործի հետ կապված երրորդ կողմ, հետ կանչե՞նք մեր դեսպանին:

 

Այո, քաղաքական առումով մենք խիստ շահագրգիռ ենք, որ Լապշինն անվնաս հետ վերադառնա Ադրբեջանից, և հնարավոր բոլոր առումներով պետք է հետամուտ լինենք դրան, հասնենք նաև նրան, որ նման երևույթները չկրկնվեն, բայց իրավաքաղաքական դաշտում պետք է նաև կարողանանք մեր գործողությունները համարժեք դարձնել: Կարծում եմ, որ Ազգային ժողովի հայտարարությունը կամ Բելառուսից Հայաստանի Հանրապետության դեսպանին հետ կանչելն առկա իրավիճակում համարժեք քայլեր չեն: Ենթադրենք՝ Ազգային ժողովի հայտարարություն եղավ, ի՞նչ, դա ի՞նչ է կտա Ադրբեջանին կամ Լուկաշենկոյին… Ոչինչ:

 

 

Հ.Գ.- Անշուշտ, Լապշինի գործով ՀՀ Ազգային ժողովի հայտարարությունը ոչինչ չէր տա Ադրբեջանին կամ Լուկաշենկոյին, բայց եթե այն լիներ ոչ թե կատվի խեղճ մլավոց, այլ շրխկուն ապտակ, կարծում ենք, բարոյական ու քաղաքական առումներով ինչ-որ բան կտար մեզ՝ հայերիս, և Հայաստանի Հանրապետությանը:

 

 

Հարցազրույցը՝ Արթուր Հովհաննիսյանի

 

 

 

 

Նոյյան տապան  -   Հարցազրույցներ