Հակառակ Հայաստանի դիմագրաւած տնտեսական, քաղաքական ու սոցիալական բազմազան դժուարութիւնների, անկախութեան 20 տարիների ընթացքում հրաշքի համազօր իրագործումներ են կատարուել Հայաստանում եւ Արցախում: Այս մասին Սփիւռքի կազմակերպութիւնների ղեկավարների ու ներկայացուցիչների համահայկական համաժողովում սեպտեմբերի 19-ին այս մասին նշեց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Արամ Առաջինը: «անկախութեան կերտումը դժուար է. սակայն անկախութեան պահպանումը ու ամրապնդումը շատ աւելի դժուար է, այն պահանջում է հաւաքական հաւատք ու կամք եւ մանաւանդ` ամբողջական յանձնառութիւնէ,- ասաց նա: Ըստ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսի, համահայկական երրորդ համաժողովի քննարկումները կենսական են ազգի ամբողջականութիւնն արտայայտելու ու միասնականութիւնը խորացնելու իմաստով, ինչպէս նաեւ Հայաստանի, Արցախի ու Սփիւռքի զաւակներին ազգի ու հայրենիքի ընդհանրական ու գերագոյն շահերի, տագնապների ու ձգտումների շուրջ համախմբելու իմաստով: «հայաստան-սփիւռք գործակցութիւնը մեր ազգի ապագայի համար առաջնահերթ կարեւորութիւն ներկայացնող մարտահրաւէր էէ, որն անհրաժեշտ է ծրագրել իրապաշտ մօտեցումով եւ համապարփակ հայեցակէտով` ի գործ դնելով ազգի ամբողջ ներուժը: «բաւական չէ համահայկական ձեռնարկներ կազմակերպել, հրամայական անհարժեշտութիւն է համահայկական մտածողութիւն զարգացնելէ,- ասաց Արամ Առաջին Կաթողիկոսն, ընդգծելով, որ յատուկ ուշադրութեան առարկա պէտք է դառնայ նաեւ Ջաւախքի հայութիւնը եւ նրա մարդկային իրաւունքների եւ ազգային դիմագծի պահպանումը: Աւելին, Հայաստանի հզօրացումը, Արցախի անկախութեան ամրապնդումը եւ Սփիւռքի վերակազմակերպումը որպէս մէկ ամբողջութիւն պէտք է դառնայ իւրաքանչիւր հայի եւ ողջ հայութեան կեանքի ճանապարհը, մտածւղւթեան առանցքը ու պայքարի նշանաբանը: Կիլիկոյ Կաթողիկոսը խոր մտահոգութիւն յայտնեց Հայաստանից նոյն թափով կատարուող արտագաղթի առնչութեամբ: Ուստի անյետաձգելի անհրաժեշտութիւն է, ըստ Վեհափառի, արտագաղթի սոցիալ-տնտեսական պատճառների լուծումներ որոնելը` «առաջն առնելու համար մեր ազգի այդ ներքին արիւնահոսութիւնըէ: Վեհափառը մտահոգութիւն յայտնեց նաեւ «կոռուպցիա կոչուող հիւանդութեան արագածոր ընթացքիէ կապակցութեամբ: «փոքրամասնութեան տնտեսական յղփացած վիճակը եւ դրա դիմաց մտաւորականների, գրողների, ուսուցիչներռի եւ ընդհանրապէս մեր ժողովրդի կենցաղային խեղճ պայմանները անհրաժեշը է որ շուտով հիմնական բարեփոխութեան ենթարկուենէ,- ընդգծեց նա, յաւելելով, որ «եկեղեցին չի կարող անտարբեր մնալ այս վատառողջ երեւոյթների նկատմամբէ: Անդրադառնալով Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեայ տարելիցին, Արամ Առաջին Կաթողիկոսն ընդգծեց. «մենք սովորական ամեակը չէ, որ պէտք է նշենք, մենք պահանջատէր ազգ ենք, 1,5 մլն հայի արիւն է թափուել, մեր եկեղեցապատկան ու ազգապատկան կալուածքները, մեր ժողովրդի զաւակների սեփական տները, հողերը, ինչքերը բռնագրաւուած են ցեղասպան թուրքի կողմից: Հաւատարիմ մեր պապերի կտակին` մենք պէտք է շարունակենք մեր պահանջատիրական պայքարը` հաւաքական մէկ կամքով, հաւաքական մէկ ձայնով, հաւաքական մէկ պահանջատիրութեամբ:

---