Հայերի ինքնապաշտպանության նշանավոր դրվագներից էր Մուսա լեռան հերոսամարտը: Միջերկրական ծովի հյուսիսարեւելյան ափին էր Սուետիա գավառը, ուր կային 6 հայկական գյուղեր: 1915թ. հուլիսին այստեղի հայերը տեղահանության հրաման ստացան: Նրանցից մոտ 2.000-ը որոշեցին ենթարկվել գաղթելու պահանջին, իսկ ավելի քան 4.000 մարդ որոշեց բարձրանալ մոտակա Մուսա լեռը եւ դիմադրել թուրք ջարդարարներին: Հուլիսի 31-ին սուետիահայերը բարձրացան Մուսա լեռը: Ինքնապաշտպանության ղեկավարն էր Եսայի Յաղուբյանը: Թուրքերը մի քանի անգամ գրոհեցին հայկական դիրքերի վրա, բայց մեծ կորուստներ տալով` նահանջեցին: Սեպտեմբերի 5-ին Մուսա լեռանը մոտեցավ ֆրանսիական «Գիշեն» ռազմանավը: Մուսալեռցիները նավապետից խնդրեցին զենք ու պարեն տրամադրել եւ պատրաստ էին երկարատեւ դիմադրություն ցույց տալ թշնամուն: Նրանք մեծ դժկամությամբ համաձայնեցին հեռանալ հայրենի եզերքից: Սեպտեմբերի 12-ին ֆրանսիական եւ անգլիական ռազմանավերով 4.083 մուսալեռցիներ տեղափոխվեցին Եգիպտոսի Պորտ Սայիդ քաղաքը:

 

http://books.nt.am/readbook.php?ID=197&page=183&LangID=4

Նոյյան տապան   -   Ծննդյան տարեդարձեր