Ստորև ներկայացնում ենք կենսաֆիզիկոս, հասարակական գործիչ, մինչև առողջական խնդրի առաջացումը Երևանի Սուրբ Գևորգ եկեղեցում դպիրի ծառայություն կատարած Խաչիկ Ստամբոլցյանի հետ մեր հարցազրույցի  երկրորդ մասը (նախորդ հրապարակումը` այստեղ:

Խաչիկ Ստամբոլցյանը ժամանակին աշխատելով Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի փորձարարական կենսաբանության ինստիտուտում (ներկայիս մոլեկուլյար կենսաբանության ինստիտուտ) որպես գիտաշխատող, 1968 թե 1969 թվականից համատեղ աշխատանքներ է կատարել Մոսկվայի, Պուշչինո ակադեմիական քաղաքի համապատասխան գիտական հաստատությունների հետ, տարեկան 4-5 անգամ գործողվել այնտեղ, բավականին կապեր հաստատել տարբեր մարդկանց հետ: Բացի գիտականից, նրան հետաքրքրել է նաև հոգևոր աշխարհը: Այն ժամանակ նա դեռ քրիստոնյա չի եղել, հավատքի մեջ քայլել է յոգայի ճանապարհով, որը Ռուսաստանում շատ տարածված էր:

 

- Այցելելով Սպիրկինի լաբորատորիա, ի՞նչ տեսաք այնտեղ:

- Ֆուրմանովի նրբանցք-104 հասցեում Սպիրկինի լաբորատորիան էր, Սպիրկինին արդեն հանել էին, որպեսզի իդեալիստական գաղափարներ չտարածեր, լաբորատորիան զբաղվեր միայն խնդրի ֆիզիկական կողմով: Այնտեղ արդեն մի քանի ուրիշ ակադեմիկոսներ էին բերել, այս պահին հիշում եմ միայն մեկի ազգանունը` Կատելնիկով: Երբ ես այնտեղ իրենց հետ հանդիպեցի, պարզվեց, որ այդ լաբորատորիայում երեք ուղղություն կա` քրիստոնյաների  (Վիկտոր Մեշալկինն էր գլխավորը), Սերգեյ Միտրոֆանովինը (կրիշնայականներն էին) և ազգությամբ բուրիաթ մեկինը, որի անունը չեմ հիշում, նա շամանական ուղղությունն էր ներկայացնում ու զբաղվում էր պուլսոթերապիայով, ձեքը դնում էր մարդու պուլսի վրա և ասում, որ նրա այսինչ տեղը հիվանդ է, այնինչ տեղը հիվանդ է, այսինչ թվականին այդ մարդու հետ այսինչ դեպքն է տեղի ունեցել: Բոլոր երեք ուղղություններն էլ կրոնական ծագում ունեին, բայց ամբողջն այնպես էին սարքել, որ այդ ամենը դառնա կենսաֆիզիկա, ֆիզիկական երևույթի ուսումնասիրություն:

- Խորհրդային Միությունում ինչպե՞ս էին թույլ տվել, որ կենսաէներգետիկայի, կենսադաշտերի, հեռազգացության հետ կապված այդպիսի լաբորատորիա բացվի:

- Սպիրկինի լաբորատորիան հենց այնպես չէր բացվել, Բրեժնևը շատ էր վատացել, մի ժամանակ նույնիսկ գրեթե չէր կարողանում խոսել: Հնդկաստանի առաջնորդը` Ինդիրա Գանդին, մի քանի էքստրասենս յոգերի ուղարկեց, Բրեժնևի վիճակը շտկեցին: Այդ ժամանակ, չգիտեմ ինչ ճանապարհով, ինչպես, պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել, նկատի ունենալով, որ Ռուսաստանում կային այդ երևույթներով զբաղվողներ, Բրեժնևը թույլատրել էր բացել լաբորատորիա, որտեղ պետք է ուսումնասիրեին այդ երևույթները: Սպիրկինին էլ, որպես մատերիալիստ-փելիսոփայի, մտցրել էին այնտեղ, որպեսզի խնդրի կրոնական կողմը ծածկվի:

Ամեն հինգշաբթի թե ուրբաթ այդ լաբորատորիայում նիստ կամ հավաքույթ էր կազմակերպվում, որին մասնակցում էին նաև «Աստղային քաղաքից» տիեզերագնացներ, կոնստրուկտորներ: Քանի որ Մոսկվայում էի, Վիկտոր Իվանովիչն ինձ թույլ տվեց մասնակցել իրենց այդ նիստերին, սկսեցի շփվել իրենց հետ: Իմանալով, որ գիտության ոլորտի մարդ եմ, կրիշնայականները փորձեցին իրենց կողմ քաշել, քրիստոնյա Վիկտորն ասում էր` Խաչիկ, ուզում ես գնա, բայց վտանգավոր է, գործ չունես, քրիստոնեությունից դուրս ոչ մի ճշմարիտ ճանապարհ չկա, բայց ես այդ ոլորտում դեռ նոր էի, ինձ հետաքրքիր էին բոլորը:

Մի օր Սերգեյ Միտրոֆանովն ինձ հրավիրեց ճաշկերույթի, դրանից հետո ռուսերենով հրատարակված մի գիրք դրեց սեղանին` Պրոֆեսոր Լիի գրքերից մեկը` ЛСД: Այն ժամանակ չէի էլ հասկանում ինչ բան է դա, հետո պարզվեց, որ ЛСД-ն սինթետիկ թմրամիջոց է, ծանր թմրամիջոցներից մեկը: Փորձեցին ինձ համոզել, որ փորձեմ դա որպես միջոց աստվածհայտնության, աստվածգիտության: Այսինքն` մարդը դրանով ընկնում է հալյուցինացիոն վիճակի մեջ, նրան թվում է, թե ինքն եսիմ ինչ է… Ես այդ գիրքը ետ տվեցի նրան, հրաժարվեցի դրանից:

- Ինչպես համոզվեցիք, որ քրիստոնեությունից դուրս ոչ մի ճշմարիտ ճանապարհ չկա:

- Մի հետաքրքիր դեպք տեղի ունեցավ; Չնայած այդ լաբորատորիայի դռան վրա գրված էր, որ հիվանդներ չեն ընդունվում, բայց Կենտկոմից իրենց բարեկամ, մտերիմ հիվանդներին բուժման համար նամակով ուղարկում էին: Կենտկոմից շատ բարձր դիրք ունեցող ինչ-որ մի պաշտոնյա ուղարկել էր մի կնոջ, որը տառապում էր հետապնդման վախի մոլագարությամբ: Սկզբում բերել էին այդ Սերգեյ Միտրոֆանովի մոտ, սա բժշկել էր, 6 ամիս նորմալ էր եղել այդ կնոջ վիճակը, հետո նորից էր վատացել, ետ էր եկել, Միտրոֆանովը նորից էր բժշկել, բայց նորմալ վիճակն այս անգամ արդեն տևել էր ընդամենը մեկ ամիս: Վերջում առաջացել էր մի այնպիսի վիճակ, որ երբ Սերգեյը կանգնում էր կողքը, ինքը նորմալ մարդ էր, Սերգեյը մտնում էր կողքի սենյակ, ինքն արդեն գոռում էր` հասեք, ինձ ուր որ է բռնելու են: Հասել էր այդ վիճակին, առանց Սերգեյի ներկայության, ինքն արդեն լրիվ հոգեկան հիվանդ էր, բուժման այլ միջոց չէր գտնվում:

Քրիստոնյաների խումբը, կրիշնայականների խումբը և շամանների խումբն իրար հետ չունեին, ոչ մեկը ոչ մեկի հետ լավ չէր, խմբերից յուրաքանչյուրն իրեն էր համարում ամենակարևորը կամ ճիշտ ճանապարհի վրա գտնվողը: Միտրոֆանովն էլ ինձ ասում էր` դու Վիկտորի հետ գործ չունես, հարցրեցի` ինչո՞ւ, ասաց` նե վիդիշ եո ֆամիլյա` Մեշալկին, նե վիդի՞շ, այսինքն` ազգանունը վատ իմաստ ունի` խառնակիչ: Սակայն երբ այդ կնոջը Միտրոֆանովը չկարողացավ բուժել, վիճակը շատ վատ էր, իսկ նրա ետևում կանգնած պաշտոնյան շատ բարձր դիրք ուներ, անհաջողության դեպքում նրա բարկությունից զգուշանալով, Միտրոֆանովը եկավ Վիկտորի մոտ, ասաց` Վիկտոր Իվանովիչ, եթե մենք այս հիվանդին չբուժենք, մեր վիճակը վատ կլինի, լաբորատորիան կփակվի, ինչ կլինի, խնդրում եմ Սլավան թող գա մեր մոտ, տեսնենք ինչն է պատճառն այդ հիվանդության:

- Սլավա՞ն ով է:

- Սլավան այն ժամանակ 18 տարեկան մի ռուս լավ, մաքուր տղա էր, աչքերից իսկ հրեշտակային կերպար, որը պայծառատեսի շնորհ ուներ, միացել էր Վիկտոր Իվանովիչի հետ: Վիկտորը պայծառատես չէր, նրա շնորհն ուրիշ էր, կարողանում էր մարդկանց աղոթքով բուժել, երբ հիվանդը գալիս էր, ինքը նախ հարցնում էր` մկրտվա՞ծ ես, հավատո՞ւմ ես Աստծուն: Եթե դրական պատասխան էր ստանում, ասում էր` դե հիմա գնում, մեկ շաբաթ պահք ես պահում, եկեղեցի ես գնում, հետո մյուս շաբաթ կգաս: Երբ հետո հիվանդը գալիս էր, ինքը սաղմոսներով, աղոթքով բժշկություն էր անում: Օրինակ, մի դեպք գիտեմ, որ Մոլդավիայի գյուղերից մեկից մեկն եկել էր Վիկտոր Իվանովիչի մոտ, աղքատ մարդ էր, Վիկտորը նրան ասաց` եթե հավատք ունես առ Աստված, վեր կաց, գնա Մոլդավիա, քո տուն, այստեղ փողեր մի ծախսիր, ամեն օր ժամը 8-ին կես ժամ աղոթքով ծնկի իջնենք ես այստեղ, դուք` այնտեղ, ես ձեզ համար կաղոթեմ, երեխան կբժշկվի: Այդ մարդը գնաց, մի երկու շաբաթ հետո նամակ ուղարկեց, որ իրենք շնորհակալ են, երեխան կատարյալ առողջության մեջ է: Վիկտոր Իվանովիչն ասաց, որ եթե դա կենսադաշտն է, ապա ինքը Մոլդավիայի այդ գյուղի տեղը, ուղղությունն էլ չգիտե, ինչպե՞ս է այն ուղղում այդ գյուղի կողմ, երեխայի վրա, ապա շարունակեց` հասկացեք, որ սա Աստծո գործն է, ես որ խնդրում եմ, Աստված իմ միջոցով, այդ մարդու աղոթքով բժշկություն է կատարում, ոչ թե իմ բիոդաշտն է, այլ աստվածային զորություն:

Լինելով պայծառատես, Սլավան, օրինակ, ասում էր, որ երբ պատարագը սկսվում է և սարկավագը սկիհով նշխարը` շորով ծածկված, խորհրդանոցից բերում է դեպի քահանան, սաղմոսից մի հատված արտասանում, ասում` հավիտենական դռներ, ձեր գլուխները վեր բարձրացրեք, Թագավոր փառացը պետք է երկինք բարձրանա, քահանան էլ իր խոսքն է ասում, այդ ժամանակ երկնքից հրեշտակների պարսեր են լցվում եկեղեցու ներսը, այդ պարսերը` հազարավոր հրեշտակներ, նշխարով սկիհի շուրջ պտտվելով, մինչև հաղորդության բաժանումը մնում են եկեղեցում: Ինքը` Սլավան, տեսնում էր նրանց: Նա պայծառատես էր, շատ արագ կարողանում էր իր մարմնից բաժանվել և տեսնել այն բաները, որոնք մենք չենք տեսնում: Դրա համար խնդրեցին, որ Սլավան գոնե մեկ րոպեով գա, այդ հիվանդին տեսնի, հասկանա ինչն է պատճառը, որ տվյալ մարդը հայտնվել է նման ծանր վիճակում, այդ դեպքում միգուցե կարողանան օգնել:

Վիկտորը, որպես Քրիստոնյա, Միտրոֆանովին մի քանի դաստիարակչական նախադասություն ասաց, ապա խոստացավ Սլավային ուղարկել: Սլավան գնաց, եկավ, Վիկտորը հարցրեց` նու շտո՞… Սլավան պատասխանեց, որ գնացել է, նայել, տեսել, որ այդ կինը մարդ է սպանել, վախից դարձել է այդ հոգեկան հիվանդը, իրեն թվում է, թե ուր որ է իրեն բռնելու և տանելու են: Ասաց, որ երբ տեսել, իմացել է դա, մոտեցել է տվյալ կնոջը, ասել` դու մարդասպան ես, քեզ ո՞վ կարող է բժշկել, գնա քո մեղքերի հարցն Աստծո հետ լուծիր: Դրանից հետո այդ կինը, Սլավայի պատմելով, անմիջապես ծնկի է իջել, լացել, ասել` հա, սպանել եմ, բայց ես էությամբ հանցագործ չեմ, ինձ միլիցիայի մի տվեք: Սլավան էլ ասել էր` ես քեզ միլիցիայի տալու հետ գործ չունեմ, ուղղակի իմացիր, որ քո խնդիրն Աստծո հետ է, մարդ ես սպանել, ու թողել, դուրս էր եկել: Այստեղից հասկացանք, որ, իրոք, քրիստոնեությունից բարձր բան չկա:

 

 Հարցազրույցը` Արթուր Հովհաննիսյանի

 

Նոյյան տապան  -   Առեղծվածներ