Հարութ Սասունյան

www.TheCaliforniaCourier.com

Այս շաբաթ իմացա, որ Հայաստանի կառավարությունը 7.5 մլն դրամ (մոտ 19,000 դոլար) է ծախսել Երեւան հրավիրված 10 թուրք լրագրողների տրանսպորտի, հյուրընկալության ու սննդի համար: Գումարը մեծ չէ, բայց նրանց ծախսերի փոխհատուցումը խախտում է լրագրողական էթիկան:

Նաև պարզվել է, որ հարցազրույցից առաջ վարչապետի օգնականները խլել են թուրք լրագրողների բջջային հեռախոսներն ու տեսախցիկները, որպեսզի նրանք չկարողանան ձայնագրել զրույցը: Ձայնագրությունը կատարվել է բացառապես վարչապետի աշխատակազմի կողմից: Սա լրագրողների հետ վերաբերմունքի անսովոր ու անընդունելի մոտեցում է:

Հետաքրքիր է, որ թուրք լրագրող Ֆարհաթ Բորատավը նշել է. «Երեւանի օդանավակայանում հայ ոստիկանության խցիկները բերվել են Թուրքիայից՝ Վրաստանի միջոցով»:

Փաշինյանի խոսքերը Հայոց ցեղասպանության մասին

Թուրք լրագրողներից մեկը հարցրել է.

«Ինչու՞ եք հաճախ անդրադառնում Հայոց ցեղասպանության թեմային: Ի՞նչ եք ցանկանում հասնել դրանով՝ ինչպես ձեր քաղաքացիների, այնպես էլ սփյուռքի շրջանակներում»:

Փաշինյանը պատասխանել է.

«Պատմության դասերը պետք է ծառայեն պետության շահերին ու Հայաստանի Հանրապետության ապագային: Այս խոսակցությունը հասունացած է և՛ Հայաստանում, և՛ սփյուռքում... ոչ միայն տարածաշրջանային առումով, որովհետև հարցը նաև սա է. ի՞նչի համար ենք օգտագործում պատմությունը: Պետք է պատմական բախումները հավերժանա՞ն, թե՞ դառնան հաղորդագրություն՝ տարածաշրջանում խաղաղ, կայուն ապագա կառուցելու համար: Ես կողմ եմ երկրորդ տարբերակին»:

Մեկ այլ թուրք լրագրող հարցրել է.

«Դուք օգտագործում եք "ցեղասպանության ներքին հայայնացում" արտահայտությունը: Ի՞նչ ազդեցություն ունի ցեղասպանության հարցը Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններում: Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք դա արդեն անցյալ է: Նախկինում Հայաստանը քաղաքականություն էր վարում, որպեսզի ցեղասպանությունը ճանաչվեր այլ երկրների խորհրդարանների կողմից: Այս քաղաքականությունը այլեւս չի՞ կիրառվի: Նմանապես, ձեր Սահմանադրության նախաբանում հիշատակվում են Արևմտյան Հայաստանը և ցեղասպանությունը: Եթե Սահմանադրությունը փոփոխվի, արդյո՞ք դրանք նոր տեքստում չեն լինի»:

Փաշինյանը պատասխանել է.

«Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումն այսօր մեր արտաքին քաղաքականության առաջնահերթություններից չէ»:
Սակայն ավելացրել է (առանց «ցեղասպանություն» բառն օգտագործելու).
«Հայաստանում և հայերի համար դա անհերքելի ճշմարտություն է: Մեր իրականության մեջ դա հնարավոր չէ ժխտել, բայց հարցը դա չէ»:
Ապա նա նվազեցրել է ճանաչման կարևորությունը՝ ասելով, որ երբ հեռավոր երկրներ ճանաչում են ցեղասպանությունը, էյֆորիան անցնում է, և հարց է ծագում. «Ի՞նչ է տալիս այդ որոշումը մեր հարաբերություններում մեր անմիջական շրջակա միջավայրի հետ»:

Պատմական անճշտություններ ու վտանգավոր միտումներ

• Փաշինյանը սխալմամբ ասել է, որ «այդ մեծ ողբերգության ժամանակ Հայաստանի Հանրապետություն չկար»: Նա, ակնհայտորեն, չգիտի, որ Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել 1915-1923 թթ., իսկ 1918-1920 թթ. գոյություն է ունեցել անկախ Հայաստանի Հանրապետություն:

• Անհասկանալի է, թե ինչու նա հարցնում է, թե «ի՞նչ է տվել մեզ ցեղասպանության ճանաչումը հեռավոր երկրների կողմից»: Եթե սփյուռքը տասնամյակներ շարունակ չմղեր ճանաչման պայքարը, աշխարհում ոչ ոք չէր հիշի այդ ոճրագործությունը, ինչը Թուրքիային կհաճույք պատճառեր:

• Փաշինյանը նշել է, որ Հայաստանը պետք է խաղաղություն հաստատի հարևանների հետ, այլ ոչ թե Ավստրալիայի, Նոր Զելանդիայի կամ Բրազիլիայի: Նա չի հասկանում, որ իրական խաղաղությունը պետք է հիմնված լինի պատմական ճշմարտության ու արդարության վրա, ոչ թե ռեվիզիոնիզմի ու ստի:

• Նա նույնիսկ ծաղրել է Արևմտյան Հայաստան հասկացությունը՝ ասելով, որ «Արևմտյան Հայաստանը Հայաստանի Հանրապետության արևմտյան քաղաքներն են»: Ապա ավելացրել է, որ «սոցցանցերի դարաշրջանում աշխարհագրական սահմաններ չկան»՝ արդարացնելով հայկական տարածքների զիջումները:

Թուրք լրագրողների արձագանքը

Թուրք լրագրողները հարցազրույցը ներկայացրել են իրենց տեսանկյունից՝ ընդգծելով Փաշինյանի «հաշտարար մոտեցումը» ցեղասպանության հարցում և նրա հրաժարումը Թուրքիայի նկատմամբ տարածքային պահանջներից:

Սակայն CNN Türk-ի լրագրող Իդրիս Արըքանը, կանգնած Երեւանի Կապույտ մզկիթի դիմաց, ստորագրել է, թե այն «թուրքական է», և նույնիսկ Երեւանն անվանել «պատմական թուրքական քաղաք»: Ահա թե ինչպես է թուրք լրագրողը «հատուցել» Փաշինյանին Հայաստան կատարած ամենածախսածածկված այցի համար:

Եզրակացություն

Փաշինյանի այս հայտարարությունները վտանգավոր են Հայաստանի ազգային շահերի համար:

• Նա խուսափում է «ցեղասպանություն» բառից, փոխարենը օգտագործելով «ոճիր», «մեծ ողբերգություն», «պատմություն»:

• Ոտնահարում է սփյուռքի տասնամյակների պայքարը՝ ասելով, որ ճանաչումը «առաջնահերթ չէ»:

• Մատնացույց է անում պատմական անգիտություն՝ չհիշելով, որ Հայաստանի Հանրապետությունը գոյություն է ունեցել ցեղասպանության տարիներին:

• Զիջումներ է անում Թուրքիային՝ հրաժարվելով Արևմտյան Հայաստանից ու ճանաչման քաղաքականությունից:

Այս քայլերը կարող են թուլացնել Հայաստանի դիրքերը ապագա բանակցություններում և խթանել Թուրքիայի ավելի մեծ պահանջները: