Սևանա լիճն օրեցօր թունավորվում է ու դառնում վտանգավոր (տեսանյութ)
03-08-2018 20:52:53 | Հայաստան | Տեխնոլոգիական Հայաստան
Սևանա լճում հատկապես այս տարի կապտականաչ ջրիմուռների (թունավոր) բուռն աճը, նշված ջրիմուռներով լճի խիստ վտանգավոր ծաղկումը Հայաստանի ղեկավարության և համապատասխան այլ պաշտոնյաների շրջանում կարծես թե առանձնապես մտահոգության տեղիք չի տալիս, եթե չասենք, որ ոմանց կողմից ընդհանրապես լռություն է: Մինչդեռ իրականում ի՞նչ վտանգ է ներկայացնում Սևանա լճում հիշյալ ջրիմուռների աննախադեպ ծաղկումը…
«Ցիանաբակտերիաները կարող են արտադրել տոքսիններ` պատասխանատու դառնալով ջրի հետ կապված թունավորման ավելացման հետ` ինչպես մարդկանց, այնպես էլ վայրի բնության, և լուրջ դժվարություններ սռեղծել ջրի մատակարարների համար- «Նոյյան Տապան» լրատվական կենտրոնի «Գիտական Հայաստան» հաղորդաշարի ուղիղ եթերում ասաց կենսաֆիզիկոս, քիմիկոս, տնտեսագետ, Հունաստանի ATINER ակադեմիայի իսկական անդամ, ՀՀ Հանրային խորհրդի տնտեսական զարգացման և ներդրումների ենթահանձնաժողովի նախագահ, ԵՄ տարբեր ծրագրերի և ԱՊՀ երկրների խորհրդի փորձագետ Արմեն Ավագյանը::- 1998 թվականին ԱՄՆ-ի բնապահպանական գործակալությունը ցիանաբակտերիաները և դրանց տոքսինները ներառել է աղտոտիչների ցանկում որպես առաջատարներ: Ցիանաբակտերիաները կարող են հանդիսանալ ալերգիկ ռեակցիաների, գաստրոէնտրիտների ու նույնիսկ ավելի ծանր հիվանդությունների պատճառ… Նեյրոտոքսինները վնասում են նյարդային համակարգը, հեպատոտոքսինները` լյարդը, դերմատոտոքսինները գրգռում են մաշկը և լորձաթաղանթները»:
Ինչպես «Գիտական Հայաստան» հաղորդաշարի հյուրը նշեց, անաբենայի (կապտականաչ ջրիմուռի տեսակ) կողմից, որը Սևանում առկա է, արտադրված նեյրոտոքսինային ալկալոիդները մարդու համար մահացու են ջրի 1 լիտրում 20 միկրոգրամ պարունակության պարագայում, աֆանատոքսիններն առաջացնում են շնչռական մկանների կաթված: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից ջրում միկրոտոքսինի թույլատրելի նորմը կազմում է մինչև 1 միկրոգրամ լիտրում: Որոշ տոքսիններ խթանում են ուռուցքի զարգացումը»:
Արմեն Ավագյանի հավաստմամբ, կապտականաչ ջրիմուռների արտադրած թույնով թունավորվելու արդյունքում գրանցվել է նաև կովերի, խոզերի, ոչխարների, շների ու թռչունների լյարդի վնասում և անկում: Մարդկանց, անասունների, թռչնաբուծական և ձկնաբուծական տնտեսությունների, խեցգետինների, ընդհանրապես ջրային ֆաունայի թունավորումը կարող է տեղի ունենալ ինչպես հիշյալ ջրիմուռների ծաղկման շրջանում տոքսիններ պարունակող ջրի հետ շփման կամ այդ ջուրը խմելու միջոցով, այնպես էլ այդպիսի ջրով աճեցված գյուղմթերքի օգտագործման հետևանքով: Այլ կերպ ասած, թունավորման վտանգի տակ են ոչ միայն Սևանա լճի ձկներն ու խեցգետինները, այլև լճի ջրով ոռոգված Արարատյան դաշտի պտուղ-բանջարեղենը, եթե լիճը ներկայիս իրավիճակից հանելու համար անհապաղ չձեռնարկվեն համապատասխան միջոցներ, և ջրում թույնի պարունակությունը գնալով ավելանա:
Սևանա լճում կապտականաչ ջրիմուռների բուռն աճը, որին ականատես ենք այժմ, ըստ գիտնականի, կարող է բավական լուրջ առողջական խնդիրներ առաջացնել Հայաստանի բնակչության շրջանում, այն մեր ազգային անվտանգության նկատմամբ խոշոր մարտահրավեր է, քանի որ սպառնալիքի տակ է նաև մեր սննդի անվտանգությանը, ձկները, երբ որ այդպիսի թունավոր նյութեր են կլանում, դա մտնում է նրանց մեջ, մարդը սնվելով այդ ձկներով, անուղղակիորեն է ստանում այդ տոքսինները: Ավելին. Սևանա լիճը, ինչպես գիտնականը նշեց, մեր ոռոգման ու խմելու ջրերի 80 տոկոսն է ապահովում, և եթե այսպես շարունակվի աղտոտվել, մենք կզրկվենք նշված ջրերն օգտագործելու հնարավորությունից, ինչպես նաև անասնապահությունից ու ձկնաբուծությունից, էապես կբարձրանան բնակչության հիվանդացության ու մահացության առանց այն էլ բարձր ցուցանիշները:
Նշենք նաև, որ Արմեն Ավագյանը ամերիկյան քիմիական ընկերակցության և ամերիկյան արդյունաբերական քիմիայի ընկերակցության անդամ է, նա առաջինն է, Հայաստանի գիտնականներից, որ ԱՄՆ-ում ճանաչվել է որպես հանճար, ստացել է Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան մրցանակի դափնեկրի կոչում, համարվելով որպես գիտության պատմության մեջ ամենամեծ և ամենաազդեցիկ առաջնորդներից մեկը։ Նա նաև Անգլիայի Քեմբրիջի համալսարանի կողմից ընդգրկվել է աշխարհի 100 պրոֆեսիոնալների ցանկում, և նրան շնորհվել է «Միջազգային նախագահական մրցանակ»: Արմեն Ավագյանի կենսագրությունն ընդգրկված ԱՄՆ-ի և Քեմբրիջի տարբեր գիտական կենտրոնների կենսագրական գրքերում՝ «XXI դարի 2000 նշանավոր մտավորականներ», «XXI դարի ակնառու ինտելեկտուալներ», «Միջազգային կենսագրությունների բառարան», ինչպես նաև Մարքիուսի «Ով ով է» գրքում:
2017թ. Արմեն Ավագյանն ընտրվել է նաև 115 երկրներից 2307 ակադեմիկոսների միավորող Հունաստանի ATINER ակադեմիայի իսկական անդամ (քիմիա և շրջակա միջավայր բաժանմունքներ), ինչպես նաև արժանացել է 1899 թվականից գործող ԱՄՆ-ի Մարքիուսի «Ով ով է»(«Marquis Who's Who») հրատակության հիմնադրի անվան («The Albert Nelson Marquis Lifetime Achievement») բարձրագույն մրցանակին՝ իր ոլորտում երկարատև համաշխարհային առաջնորդության ու գերազանցության համար:
Արմեն Ավագյանը հանդիսանում է միջազգային ամսագրերի խմբագրական խորհուրդների անդամ` «Էկոլոգիական քիմիական Ճարտարագիտություն» ամսագրի (ԱՄՆ), «Քիմիական, բնապահպանական և կենսաբանական Ճարտարագիտություն» ամսագրի(ԱՄՆ,), ինչպես նաև «Ժամանակակից կառավարման ֆորում» ամսագրի (Սինգապուր):
Արմեն Ավագյանն այս տարի հանդիսանում է նաև տարբեր միջազգային գիտաժողովների կազմակերպչական կոմիտեների անդամ, այդ թվում` «Կլիմայի Փոփոխության և Գլոբալ Տաքացում» 5-րդ համաշխարհային կոնֆերանսի (Նյու Յորք, ԱՄՆ), «Թափոնների վերամշակման և կրկին օգտագործման 7-րդ համաշխարհային կոնվենցիա»գագաթաժողովի (Տոկիո, Ճապոնիա), «Ջրերի աղտոտում և կեղտաջրերի կառավարում» գիտաժողովի (Հռոմ, Իտալիա), «Կենսաէներգիայի կոնգրեսի» (Բեռլին, Գերմանիա), «Երկրի գիտության և երկրաբանության. Երկրում տեղի ունեցած փոփոխությունները խթանելու և վերլուծելու» (Ամստերդամ, Նիդեռլանդներ), «Ջրամբարների ճարտարագիտություն` նավթի և գազի ծայրահեղ արտանետումների համար» (Բուենոս Այրես, Արգենտինա), «Էկոլոգիական գիտություն և տեխնոլոգիա» (Վիեննա, Ավստրիա) գիտաժողովների:
Արմեն Ավագյանի բացառիկ համաշխարհային նվաճումը համարվում է հեղինակած տեսությունը, ներկայացված հեղինակի «Գլոբալ կայուն զարգացման տեսություն` հիմնված արդյունաբերական և կենսաբանական ցիկլերում միկրոջրիմուռների կիրառման վրա: Նոր կենսաբանական համակարգի նախագծում և կառուցում» աշխատությամբ, որը հրատարակվել է աշխարհի ամենախոշոր` «Ամազոն» հրատարակչությունում:
«Գիտական Հայաստան» հաղորդաշարի այսօրվա հյուրի հետ հարցազրույցին կարելի էր հետևել ԱՄՆ հայկական AABC հեռուստաընկերության ուղիղ եթերում, ինչպես նաև առցանց` «Նոյյան Տապան» լրատվական կենտրոնի www.nt.am կայքով, «Նոյյան Տապան» հեռուստաընկերության Youtube-յան ալիքով, «Նոյյան Տապան» ֆեյսբուքյան էջում և «Noyan Tapan» ֆեյսբուքյան խմբում։
ՀԱՅԵՐԵՆ
Русский
English
Դաս. հայերեն
French
